Sinema ve Bilinçaltı

…ve günün birinde bu acıları hiç yaşamamış olmak adına, sevdiğin kişinin hiç var olmamış olmasını dilersin… (Batman Begins)

Film başlıyor...

Birileri size sinemanın sadece entertainment (eğlence) olduğunu söylüyorsa bilin ki yalan söylüyorlardır! Hiçbir tüccar milyonlarca dolarını salt eğlence için harcayacak kadar saf olamaz! Globallaşen dünyada insan, her şeyin fayda üzerine kurulu olduğu düşüncesiyle hareket eder. Makyavelizm’in temel düşüncesi üzerinden yola çıkacak olursak “asıl amaca ulaşmak için her türlü araca başvurmak uygundur” der. İşte bu bakış açısı bir anlamda Batının sinemaya bakışını da özetlemektedir.

Sinema denince akla ilk gelen yer sinemanın başkenti Hollywood’tur. Aslında sadece sinema olarak düşünmemek gerek, sanatın hemen her alanını içinde barındıran bir vitrin… Çünkü Hollywood, müzikten – modaya kısacası gündelik hayatın her aşamasına temas edecek kadar popüler bir sektör, endüstri! Bu büyük film endüstrisi toplumlara sadece eğlencelik filmler değil aynı zamanda bu filmlerin içinde bir paket halinde kendi kültür öğelerine dair hayat tarzlarını, insan ilişkileri, inanç, yeme – içme, kısacası hayatımızın her ünitesine temas edecek kendine ait değerleri bilinçaltı (subliminal message) metoduyla pazarlamaktadır.

Bunun en yakın örneğini geçtiğimiz aylarda yapılan Oscar ödül töreninde yıldız oyuncuların cep telefonuyla çektikleri “selfie” çılgınlığında görmek mümkün. Evinizin veya iş yerinizin herhangi bir kenarında bir sinema filmi karakterinin posterini, oyuncağını veya onu hatırlatan bir simgeyi veya konuşma dilimizde özellikle gençler arasında yayılan “lanet olası ahbap, canın cehenneme” gibi basma-kalıp ifadeleri de bunlara örnek gösterebiliriz

Sinemanın Yükselişi ve Dünya Savaşları

1.Dünya Savaşı döneminde sinema belgesel olmaya başladı, cepheden haberler getirmeye başladı. İnsanlar sinema salonlarına gidip kahraman ordumuz ne yapmış onu seyretmeye başladı. Türkiye de ilk resmi sinema kurumu Ordu Foto Film Sinema Merkezidir. Başında da Fuat Uzkınay vardı. Dünyada da ve özellikle Avrupa da sinemayı eline geçiren askeri zihniyet militer yapı bir daha bırakmak istemedi ve propaganda sinemasını üretti. Führerimiz geliyor, büyük Musollini hakkında…

Bu tarihlerde Amerika’da da filmler çekilir. Ancak Hollywood özellikle 2. Dünya Savaşından sonra kullandığı farklı sinema teknikleri, yetiştirdiği star oyuncuları ve biçim – estetik algısını çok iyi harmanlayan yönetmenleriyle cazibe merkezi haline gelir. Bu süreçte ekonomik buhranlar yaşayan ve savaştan dolayı buhranlar yaşayan Avrupa’dan - İtalya, İngiltere ve Fransa - gibi sinemanın önde gelen ülkelerinden, birçok sinemacı Hollywood’ta filmler çekmek için yola çıkar. Çünkü Hollywood’un özgürlük anıtıyla bize vaad ettiği Amerika özgürlükler ülkesi ve Hollywood’ta özgürlüğe ulaşmak için bu hayalleri gerçekleştirecekleri birinci adrestir.

Bu yazının ilk kısmı burada biter... Herşeyi hemen tüketmeyelim. Yarın “İdeolojinin Sinemayı Keşfi” ve “Kola’nın Ayran’a Karşı Zaferi ya da Bilinçaltı Mesajlar” başlıklarını ele alacağım. Özelikle sinemaya gönül vermiş genç arkadaşların bu yazıları en azından göz ucuyla dahi olsa da okumasını temenni ederim. Bir noktanın altını da çizmek istiyorum. Yazdığım yazılar “Hollywood” ekseninde eleştirel, yer yer rencide edici gibi görünse de, bir itirafta bulunmak isterim. Hepimiz Tarkovsky'e karşı bir hayranlık duyarız ama Star Wars, Godfather gibi filmleri ağzımız sulanarak izleriz. Yani bizimkisi Holywood düşmanlığından ziyade, kedi uzanamadığı ciğere mundar meselesi... Kısacası körü körüne birşeyleri sevmeyin.