Herkese kucak dolusu bir merhabaaa :) Bu yazımı @turkcebilim ‘in düzenlediği yarışma için yazıyorum. Herkesi #turkcebilim etiketi altında bilgi paylaşmaya davet ediyorum. Bu yazıdaki asıl amacım sizleri elektrik konusunda kronolojik bir sıra ile başkasına rahatlıkla aktaracak şekilde bilgi sahibi yapmak :) Haydi başlayayım !
Elektrik ve Tarihsel Gelişimi
Bence elektrik tüm dünyayı çok ciddi manada etkilemeyi başarmış yegane bir buluştur. Elektrik bulunmamış olsaydı şu an yapabildiğimiz hiçbir şeyi yapamıyor olacağımız kaçınılmaz bir gerçektir. Peki, tanımlamak istersek nedir bu elektrik?
kaynak
Basitçe tanımlamak istersek tabiatta bulunan elektrik yüklerinin çevreleri ve birbirleri arasında etkileşime girmeleriyle oluşan bir enerji biçimidir. Elektriğin varlığı çok eskilere dayanmaktadır. M.Ö 600’lü yıllarda Thales doğa ile ilgili araştırmalar yaparken gözlemleri sonucu kehribarın yünle etkileşim içine girdiğinde saman gibi hafif nesneleri kendine çektiğini ve çok fazla etkileşim içine soktuğunda ise küçük kıvılcımlar oluştuğuna şahit olmuştur. Buna dayanarak Yunanca’da “kehribar” anlamına gelen “elektron” sözcüğü Latince’ye “electro” veya “electrica” olarak geçmiştir.
Bu ilk fark edilişin ardından elektrikle ilgili ciddi anlamda ilgilenmeye başlayan isim İngiliz fizikçi William Gilbert’tir. Gilbert statik elektrik ve manyetizma arasındaki ilişki hakkında geniş araştırmalar yapmıştır. Gilbert, yerküreyi baz alarak büyük bir mıknatıs parçasını yuvarlak haline getirmiştir ve aslında Dünya’nın da bir mıknatıs olduğunu söylemiştir. Bu deneyi sonucunda mıknatısın kutuplarını keşfetmiş, pusulaların neden hep kuzey yönün gösterdiğini açıklamıştır. Mıknatısın gözle görünmeyen bir etki alanı olduğunu iddia etmiş ve demir parçalarını çekmesinin nasıl mümkün olduğunu anlatmıştır. Gilbert, “kehribar gibi cisimleri kendine çeken” anlamına gelen “electricus” kavramını kitabında kullanmıştır.
William Gilbert
1672 yılında ise Otto van Guericke kükürtten yapılma bir küreyi döndüren bir buluş yaptı ve yün parçalarını bu küreye tutarak kıvılcım oluşturduğunu gözlemledi. Bu yapmış olduğu cihaz ile sürtünme yolu ile elektrik üreten ilk üreteci bulmuş oldu.
1727’li yıllarda ise Gray, elektrik konusunda deneyler yaptı ve yapmış olduğu bu deneyler Dufay tarafından da onaylandı. Yaptığı deneylerin sonucunda insan vücudu da dahil olmak üzere birçok cismin elektriklenebileceğini kanıtladı. Ardından Gray, metal maddelerin iletken ve ametal maddelerinse yalıtkan olduğunu keşfetti.
1733 yılında bir kimyacı olan Charles François du Cisternay, elektrik yüklerinin artı ve eksi yüklerden oluştuğunu keşfetmiştir.
1745 yılında Peter Van Musschenbroek, tarihin ilk kondansatörü olan “Leyden Şişesi”ni yapmıştır. Leyden şişesi, elektrik depolayabilen su dolu bir kavanozun mantarından bir ucu sıvı ile temas içerisinde olan diğer ucu ise elektrik makinesinin iletkenine bağlı olan metal bir çubuk geçirilmiş bir düzenektir. Kavanozdaki metale dokunulduğunda Musschenbroek, elektrik çarpması yaşanıldığını keşfetmiştir.
Leyden Kavanozu
1746 yılında Benjamin Franklin yüklerin uçlarını keşfetmiş ve artı-eksi olarak adlandırılmasını sağlamıştır. Franklin, maddelerin içerisinde barındırdığı elektriğin miktarına göre birbirleriyle etkileştiğini ortaya atmıştır. Franklin’e göre eğer maddelerde eşit miktarda yük varsa birbirlerini itmekte ve birbirlerinden farklı miktarlara sahiplerse birbirlerini çekmektedir. Miktar olarak fazlalığa artı, eksikliğe ise eksi adını vermiştir. 1752 yılında ise Leyden şişesiyle ilgili deneyler yapmıştır. Franklin, Leyden şişesi deneyini kendi tekrarlarken şişeden boşalan elektriğin meydana getirdiği ses ve kıvılcımlardan yola çıkarak şimşek ve gök gürültüsü arasında bir ilişki olabileceğini düşündü. Ve bunu kanıtlamak amacıyla meşhur uçurtma deneyini gerçekleştirdi. Fırtınalı bir havada bir uçurtma uçurmuştur ve bu uçurmayı iletken bir telle bağlamıştır. Çarpılmamak için kendi tarafını kuru uçurtma tarafını ise ıslak bırakmış ve Leyden şişesi ile uçurtma arasındaki bağlantıyı bir anahtar sağlamıştır. Bu hareketiyle Franklin, kavanozun içerisinin şimşek sayesinde elektrikle depolanacağını düşünmüştür. Uçurtma şimşek tarafından görünür bir şekilde çarpılmamıştır; şayet öyle olsaydı Franklin ölmüş olurdu, fakat uçurtma tellerinin birbirlerini ittiğini gözlemlemiş ve kavanozun elektrikle depolandığını söylemiştir. Franklin, elini anahtara dokunmaya çalıştığında bir elektrik çarpması hissetmiş; şimşeğin kavanozu ve anahtarı elektrikle yüklediğini ve şimşeğin tabiatında elektrik olduğunu söylemiştir. Franklin bu deneyiyle paratoneri bulmuştur.
Benjamin Franklin-Uçurtma Deneyi
1777 yılında fizikçi Coulomb, iki mıknatıs kutbu ve iki metal küre arasındaki itme-çekme kuvvetini ölçen bir tartı cihazını icat etti. Bu cihazı kullanarak, aslında elektriksel kuvveti bulmuştur yani iki cismin arasındaki kuvvetin şiddeti bu iki yükün büyüklükleriyle doğru, aralarındaki mesafe ile ters orantılıdır. Coulomb kanunu, Newton’un bulmuş olduğu kütle çekim yasasının elektrik dünyasındaki tam karşılığıdır.
1794 yılında Alessandro Volta, içerisinde tuzlu su çözeltisinin iki ayrı ucuna gümüş ve çinko plakalar yerleştirmiş ve elektrik akımı oluşturmuştur. Tuzlu su bir elektrolit olarak kullanılmış, çinko ve gümüş plakalarsa birer elektrot olarak kullanılmıştır. Bu deneyiyle Volta, en basit haliyle aslında pili bulmuş oldu.
Alessandro Volta
1800’lü yıllarda William Nicholson’da elektrik akımını kimya alanında kullanmış ve akımla hidrojen-oksijen birlikteliğini birbirinden ayırmayı başarmıştır.
1807 yılında Davy, Volta pilini kullanarak Sodyum ve Potasyumu bileşiklerinden ayırdı ardından yeni metallerin keşfini sağladı. Davy, elektrik akımını ısı veya ışık enerjisine dönüştürülebileceğini ortaya attı.
1819 yılında Hans Christian Oersted, iletken bir telin içerisinden akım geçirildiğinde bu elektrik akımının telin çevresinde manyetik bir alan oluşturduğunu bulmuştur ve böylece Oersted, elektrik akımıyla manyetik alan oluşturarak elektrik-manyetizma ilişkisini kanıtlamıştır. Bunun üstüne Andre Marie Ampere, bu elektrik ile manyetik alan arasındaki ilişkiyi formülize etmiş ve Ampere yasasını çıkarmıştır. Ardından teknikleri geliştirerek bir elektrik ölçme cihazı bulmuştur. Elektrik akımının biriminin amper olmasının sebebi kendisidir :)
kaynak
19.yüzyılın sonlarına doğru gelirken artık elektrik endüstriye yavaş yavaş giriş yapmaya başlamıştır. 1873 yılında elektrik enerjisinin çeşitli hatlar çekilerek iletilebileceği keşfedilmiştir. Ayrıca bu yıllarda foto-elektrik ilişkisi de bulunmuştur.
Yine elektrik kullanılarak 1876 yılında Graham Bell tarafından telefon bulunmuştur. Telefonun çalışma prensibi elektrik titreşimlerini sese dönüştürmesidir. 1877 yılında Thomas Alva Edison tarafından ses kaydedildi ve tekrar okundu adına da gramofon dendi. Ardından Edison, akkor lambayı buldu ve patentini aldı. Edison hayatı boyunca elektriği kullanarak birçok buluş yaptı. 1880 yılında California Electric Light Company adında elektrik satmak için ilk şirkette kurulmuş oldu. 1881 yılında Siemens ilk elektrikli tramvayı yaptı.
Nicola Tesla
1883 yılında Nikola Tesla, elektriğin gerilimini dönüştürdü ve uzak mesafelere iletilmesini sağladı yani aslında bir trafo üretti. Bu üretiminden destek alarak 1887 yılında Tesla, alternatif akımı buldu ve artık uzun mesafelere elektrik iletmek bir problem olmaktan çıktı. 1888 yılında Maxwell ve Faraday tarafından daha önceden sözü açılmış olan radyo dalgalarını Heinrich Hertz keşfetti ve ölçümünü gerçekleştirdi. 1892 yılında telsiz telgraf üretildi.
1913 yılında elektrikli buzdolabı üretildi. 1930 yılında elektrik kullanılarak ilk bilgisayar üretildi. Ve elektrik geliştirilerek günümüze kadar nice buluşa ön ayak oldu.
Elektrik yukarıda da anlattığım gibi her şeyin başı. Ve aslında elektrikle ilgili icatlara baktığımda gördüğüm temel şey, herkesin birbirinin icadından beslenerek yeni ufuklar açtığı oldu. Bu durum da biz @turkcebilim ‘i destekleyenlere çok güzel bir konuda ışık tutuyor aslında. Bilim, herkesin desteğiyle, herkesin fikriyle gelişiyor. Biz de ancak birbirimize destek olarak, uğrunda çalışarak #turkcebilim etiketini sonsuza dek yaşatabiliriz. Haydi el ele :) Okuduğunuz için teşekkür ederim.
Teslanın kalbimde özel bir yeri var nedense:) alternatif akımı sevmemden kaynaklı olabilir..Emek verilmiş bir yazı olmuş.başarılar:)
Tebrikler, Steemauto üzerinden @Treasureteam 'in kürasyon izine katıldığınız için paylaşımınız ücretsiz olarak oylanmıştır. Kürasyon izimizde kaldığınız sürece ücretsiz olarak oylanmaya devam edeceksiniz.
İlgili İçerik:
TreasureTeam Kürasyon İzine Katılanları Her Gün Ödüllendiriyor! #8
Tesla bir başka benim için de :) vakit ayırdığınız için teşekkür ederim :)
Harika bir yazı olmuş tebrik ediyorum :D O zaman fara fara faradise :)
Ooo teşekkür ediyorum :) Her zaman faraa faraa faradisee :)
Merhaba, yazınız @try-market ve @kusadasi tarafından yürütülen küratör projesi kapsamında seçilmiştir. Proje yazısı hakkında detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz. Sonraki yazılarınızda "cointurk" etiketini kullanarak ailemizi genişletmemize yardımcı olabilirsiniz.
Teşekkürler :)
Çok güzel bir yazı olmuş ellerine sağlık :) Elektrik mühendisi adayı olarak gurur duydum diyeyim :) :)
Çoook teşekkür ederimm :)) Çok mutlu oldum beğenmene. Senin gurur duyman beni onurlandırdı :))
Türkçe bilim için yazmaya devam o halde :) :)
Her zaman :)
Congratulations! This post has been upvoted from the communal account, @minnowsupport, by chardonnay from the Minnow Support Project. It's a witness project run by aggroed, ausbitbank, teamsteem, theprophet0, someguy123, neoxian, followbtcnews, and netuoso. The goal is to help Steemit grow by supporting Minnows. Please find us at the Peace, Abundance, and Liberty Network (PALnet) Discord Channel. It's a completely public and open space to all members of the Steemit community who voluntarily choose to be there.
If you would like to delegate to the Minnow Support Project you can do so by clicking on the following links: 50SP, 100SP, 250SP, 500SP, 1000SP, 5000SP.
Be sure to leave at least 50SP undelegated on your account.
yazı boyunca Tesla'yı aradı gözlerim, sona saklamışsın:)
Tesla✌
Teslacılar olarak birleşelim bence ✌🏻Artık Tesla’yı yazmamın vakti gelmiş 🤗
bence de birleşelim ve yazını da bekliyorum..🙆♀️
ayrıca tebrik ediyorum:)
Teşekkür ediyorummm :))
Yazı gibi yazı 👍
Çok teşekkür ederim :) Sizden böyle şeyleri duymak bizleri gururlandırıyor :)
Congratulations @chardonnay! You have completed some achievement on Steemit and have been rewarded with new badge(s) :
Award for the total payout received
Click on the badge to view your Board of Honor.
If you no longer want to receive notifications, reply to this comment with the word
STOP
Do not miss the last post from @steemitboard!
Participate in the SteemitBoard World Cup Contest!
Collect World Cup badges and win free SBD
Support the Gold Sponsors of the contest: @good-karma and @lukestokes
Quraturk tr etiketi altında paylaşılan kaliteli ve orjinal içerikleri tespit edip ödüllendirmeyi hedefleyen bir kürasyon projesidir. Yazınız değerlendirmen ekibimiz tarafından uygun görülmüş olup, günün seçilen yazıları arasında yerini almıştır.
Quraturk hakkındaki tüm sorularınızı discord üzerinden sorabilirsiniz
Bu yorumu ya da günlük Quraturk postlarını oylayarak projeye destek olabilirsiniz.
Congratulations @chardonnay! You have completed the following achievement on Steemit and have been rewarded with new badge(s) :
Award for the number of upvotes
Click on the badge to view your Board of Honor.
If you no longer want to receive notifications, reply to this comment with the word
STOP
Congratulations @chardonnay! You have completed the following achievement on Steemit and have been rewarded with new badge(s) :
Award for the number of upvotes
Click on the badge to view your Board of Honor.
If you no longer want to receive notifications, reply to this comment with the word
STOP
Congratulations @chardonnay! You have completed the following achievement on Steemit and have been rewarded with new badge(s) :
Award for the number of upvotes
Click on the badge to view your Board of Honor.
If you no longer want to receive notifications, reply to this comment with the word
STOP
Do not miss the last post from @steemitboard:
SteemitBoard and the Veterans on Steemit - The First Community Badge.
Congratulations @chardonnay! You have completed the following achievement on Steemit and have been rewarded with new badge(s) :
Award for the number of upvotes
Click on the badge to view your Board of Honor.
If you no longer want to receive notifications, reply to this comment with the word
STOP
Congratulations @chardonnay! You have completed the following achievement on the Steem blockchain and have been rewarded with new badge(s) :
Click here to view your Board of Honor
If you no longer want to receive notifications, reply to this comment with the word
STOP
Do not miss the last post from @steemitboard:
Congratulations @chardonnay! You have completed the following achievement on the Steem blockchain and have been rewarded with new badge(s) :
Click here to view your Board of Honor
If you no longer want to receive notifications, reply to this comment with the word
STOP
Do not miss the last post from @steemitboard:
Congratulations @chardonnay! You have completed the following achievement on the Steem blockchain and have been rewarded with new badge(s) :
Click here to view your Board
If you no longer want to receive notifications, reply to this comment with the word
STOP
Do not miss the last post from @steemitboard:
Congratulations @chardonnay! You received a personal award!
You can view your badges on your Steem Board and compare to others on the Steem Ranking
Vote for @Steemitboard as a witness to get one more award and increased upvotes!