Szymon Orzoł, TSP - Droga ideowa Władysława Studnickiego" - część II

W ramach zbliżających się obchodów kontynuujemy cykl, w którym odświeżamy i przybliżamy œatki pomijane i marginalizowane w naszej historografii. Dzisiaj zapraszamy na drugą część artykułu o Studnickim - historia nabiera rumieńców!

Miłej lektury!

---

Szymon Orzoł, Towarzystwo Studentów Polskich
"Droga ideowa Władysława Studnickiego" - część II

Po wybuchu upragnionej wojny Studnicki rusza do Królestwa dla prowadzenia akcji werbunkowej do oddziałów strzeleckich. Powołanie polskiej siły zbrojnej, którą uważał za podstawowy czynnik odbudowy własnej państwowości, pozostanie jego głównym celem w kolejnych latach. Tymczasem niepowodzenia armii austriackiej, pierwsze zetknięcia z niemiecką machiną wojenną, wreszcie wrażenie, jakie robią na nim groby poległych żołnierzy niemieckich dają impuls do politycznej reorientacji.

Studnicki bez sentymentów żegna się z Habsburgami, uznając stopniowo II Rzeszę za siłę, na której można oprzeć polskie nadzieje – tym bardziej po wizycie w Berlinie (listopad 1914), gdzie Niemcy pokazują mu mapę państwa polskiego z wymarzonymi przez Studnickiego granicami na Dźwinie i Berezynie. Odwdzięcza się wkrótce agitacją antyrosyjską w różnych stolicach europejskich i memoriałami kierowanymi do władz państw centralnych, w których między innymi wskazuje bolszewików jako czynnik sprzyjający wojennej klęsce Rosji.

W sierpniu 1915 roku przybywa do zajętej właśnie przez Niemców Warszawy z postanowieniem przekonania ich o celowości budowy państwa i armii polskiej (uważa zresztą, że zwycięska Rzesza powinna we własnym interesie oddzielić się możliwie dużym buforem od Rosji). Bodaj trudniejszym jeszcze zadaniem jest przekonanie Polaków do rezygnacji z ziem zaboru pruskiego (co Studnicki uważał za cenę nieuniknioną).

Przełom w tych zabiegach pozwala osiągnąć 125. rocznica uchwalenia Konstytucji 3 maja. Studnicki napisał okolicznościowy artykuł, w którym – pod wpływem znanego XIX-wiecznego historyka Szymona Askenazego – bronił koncepcji sojuszu polsko-pruskiego z 1790 roku i wzywał do budowy własnej siły zbrojnej. Jednocześnie organizuje wielką manifestację, mającą skłonić Niemców do współpracy, a Polaków natchnąć uczuciami antyrosyjskimi.

Sukces demonstracji otwiera przed nim drzwi generała-gubernatora Hansa von Beselera, któremu tydzień później przedstawia swoje postulaty i koncepcję powołania niepodległej Polski, ze wschodnią granicą na Dźwinie i Berezynie, z zachowaniem zachodniej granicy Kongresówki z Niemcami z 1815 r.Studnicki umiejętnie podsyca niemieckie nadzieje na pozyskanie Polaków (za największy atut uważa milion niezmobilizowanych mężczyzn z Królestwa, którzy, ujęci w karby wojskowe, mogliby odciążyć armie Dwuprzymierza na froncie wschodnim), a i wśród społeczeństwa polskiego, z reguły chłodno przyjmującego proniemiecką agitację, idea porozumienia z zachodnim sąsiadem ma wówczas stosunkowo dobrą prasę.

Dla ułatwionego skorzystania ze zwolenników swojej koncepcji, 21 lipca 1916 r. Studnicki założył Klub Państwowców Polskich. Ukoronowaniem tego okresu dobrej passy polsko-niemieckiej współpracy jest ogłoszenie proklamacji cesarzy o powołaniu Królestwa Polskiego 5 listopada 1916r. – a Studnicki może się czuć tego wydarzenia pełnoprawnym ojcem (tak zresztą nazywają go sami Niemcy).

Pierwszą część artykułu znajdziesz tutaj: https://peakd.com/polish/@czwartek/szymon-orzol-tsp-droga-ideowa-wladyslawa-studnickiego

---

Autor jest historykiem i politologiem, absolwentem historii i politologii UJ, doktorantem AIK z nauk o polityce i administracji