W czasie błyskawicznej kampanii Napoleona na terenie Saksonii i wspaniałych zwycięstw pod Jeną i Auerstedt marsz. Davouta armia Pruska (z wyjątkiem korpusu L'Estocqa ) została rozbita lub dostała się do niewoli. Tempo natarcia było tak błyskawiczne, że wiele pruskich miast poddawało się bez jednego wystrzału jak Erfurt, a także wszystkie inne na drodze Wielkiej Armii. Armia pruska, a raczej to, co z niej zostało, uciekała w panice, nie będąc zdolna do samodzielnej obrony. Dopiero pościg zmalał, gdy resztki wojsk wycofały się za linię Odry, ogołacając miasta z garnizonów i zabierając najpotrzebniejsze towary i żywność, broń, proch dla potrzeb armii. Sytuacja pogorszyła się jeszcze bardziej dla Prus po klęsce pozostałych wojsk feldmarszałka Bluchera pod Lubeką. Jedynymi terenami, które były jeszcze pod władaniem Prus był tereny Rzeczpospolitej z zaborów oraz Prusy z Królewcem. Jedynym miastem, które nie poddało, się przed armią francuską był Gdańsk — Wyposażony w silne fortyfikacje i niezbędną artylerię do obrony miasta. Pozostały korpus pod dowództwem gen. L'Estocqa miała, za zadanie zebranie tylu żołnierzy ile się dało i odwrót w kierunku nadejścia korpusów rosyjskich Benningsena i Buxhoevedena.
- Bitwa pod Lubeką - Walki o miasto
- (Źródło grafiki-Wikipedia.org)
Już 1 listopada armia francuska przekroczyła granicę Wielkopolski, a wkrótce korpus Davouta wkroczył uroczyście do Poznania. W tym samym miesiącu korpusy Davouta i Murata przepędziły rosyjską straż przednią Benningsena i wkroczyły do Warszawy. Armia rosyjska operowała wtedy w rejonie Wisły oraz nawiązała kontakt z korpusem gen. Lestoqa. Deptający mu po piętach korpus marsz. Neya zmusił pruski korpus do wycofania się z Torunia i pośpieszny odwrót w stronę Królewca. Właściwe działania przeciw interweniującym korpusom rosyjskim rozpoczęły się dopiero w połowie grudnia 1806 roku. 6 listopada do Warszawy przybył Jan Henryk Dąbrowski i Józef Wybicki. Jeszcze w tym samym dniu wydali odezwę narodową i by stanąć u boku Napoleona w walce przeciw zaborcom. Już przed wtedy przeprowadzano mobilizację do nowo powstającej armii polskiej. Utworzono Komisje Wojewódzkie, które miały przejąć, aparat administracyjny ustanawiając względny spokój w regionach w czasie niezakończonej jeszcze wojny. W niektórych regionach jak w Ostrzeszowie i Kępnie dochodziło do starć nowo-powstałych oddziałów polskich z oddziałami pruskimi. Nowo-powstające oddziały polskie i milicja skutecznie oczyszczały tereny Wielkopolski z niedobitków armii pruskiej.
Starcia z armią rosyjską
- (Źródło grafiki-cupofjoephoto.com)
- Bitwa pod Pruską Iławą
Napoleon po zdobyciu terenów dawnej Rzeczpospolitej z zaborów pruskich zamierzał zdobyć tymczasową stolicę Prus — Królewiec. Aby zdobyć Królewiec, musiał pokonać zbliżające się armię rosyjskie i resztki wojsk pruskich. Do pierwszego większego starcia doszło pod Pułtuskiem pomiędzy marsz. Lannesem a rosyjskim korpusem Benningsena, które jednak nie zakończyło się zwycięstwem dla żadnej ze stron. Również pod Gołyminem korpus marsz. Murata nie zdołał rozbić mniejszego korpusu gen. Dmitrija Golicyna, który zdołał się wycofać.
- (Żródło grafiki-Warfare History Network)
Po kilkudniowym pościgu korpusów rosyjskich Napoleon znalazł w końcu przygotowanych Rosjan pod Pruską Iławą. W pierwszych starciach w godzinach porannych korpusy francuskie marsz. Murata i Soulta zdobyli wioskę z dużymi stratami po obu stronach spychając korpusy Bagrationa i Barclaya De Tollego. Po południu Francuzi zostali wzmocnieni przez korpus marsz. Augereau i Gwardię Imperialną, dając Napoleonowi na początku bitwy około 45000 ludzi. Straż tylna korpusów Bagrationa i De Tollego przeprowadziły uporządkowany odwrót w kierunku głównej armii. Wieczorem 7 lutego Benningsen oczekiwał z armią za miasteczkiem. Rosjanie mieli do dyspozycji 67000 ludzi i ponad 400 dział, a Francuzi na początku bitwy 45000 żołnierzy i 200 dział. 30000 ludzi liczyły korpusy marsz. Davouta i Neya. W ważnym momencie bitwy dołączył do Benningsena pruski korpus Lestoqa z 9000 żołnierzami. Bitwa rozpoczęła się od ostrzału pozycji wojsk w Iławie, które do czasu przybycia pozostałych korpusów były zmuszone oczekiwać wytrwale na swoich pozycjach. Napoleon zamierzał otoczyć całe rosyjskie zgrupowanie wojsk Benningsena i rozbić w jednej decydującej bitwie. Początkowo wyprowadzone francuskie natarcie na lewą flankę przebiegało dobrze, dopóki pogoda nie zaczęła ulegać gwałtownemu pogorszeniu. Rozpętała się gwałtowna burza śnieżna utrudniająca działania manewrowe. W jej wyniku VII korpus marsz. Augereau atakujący lewą flankę pomylił drogi i skręcił, w kierunku centrum trafiając na rosyjską artylerię. Skupione w dużej ilości baterie artyleryjskie w krótkim czasie zmasakrowały korpus ogniem kartacz, a na kawaleria Ks. Golicyna dokończyła, dzieła atakując spanikowany, zdezorganizowany korpus. Na prawym skrzydle z powodzeniem marszałek Davout spychał nieprzyjaciela, zgodnie z przyjętym planem bitwy. Z kolei w centrum po zmasakrowaniu VII korpusu, Rosjanie przypuścili kontratak w stronę Iławy w centrum ugrupowań Napoleona. Posłane oddziały gwardii i kawaleria Murata rozbił niemal doszczętnie atakującą piechotę rosyjską, a reszta ocalałych cofała się na pozycje wyjściowe. Ruszył pościg za niedobitkami i jednoczesny atak kierowany w środek armii carskiej. Sytuacja zdawała się znów przechylić na stronę Francuzów, gdy na prawym skrzydle do walki włączył się korpus pruski Lestoqa, który uratował zagrożone skrzydło. Wzmocnieni pruskim korpusem Rosjanie nie mogli zostać tego dnia skutecznie pokonani. Przed północą walki ustały, a gen. Benningsen wycofał, się z pola bitwy zadając, Napoleonowi ciężkie straty. Francuzi nie byli w stanie kontynuować działań i rozstrzygnąć wojny, aż do wiosny.
Działania koalicji wiosną, oblężenie Gdańska i bitwa pod Frydlandem
Gdańsk jako jedno z niewielu miast się broniło po przegranej bitwie pod Jeną przez Prusy. Przez 3 miesiące ( 7 marca-27 maja 1807) garnizon miasta bronił się przed oblegającymi ich wojskami Napoleona pod dowództwem marsz. Lefebvre . Gdańsk w czasie oblężenie był wspierany przez flotę brytyjską i rosyjską, a także niewielkimi oddziałami sojuszniczymi. W wyniku głodu, oporu mieszkańców miasta przez pogarszające się warunki w czasie oblężenia, dowodzący garnizonem był zmuszony skapitulować. 27 maja marszałek Lefebvre wkroczył do miasta, a na miasto później nałożono kontrybucje w wysokości 20 mln franków.
- (Źródło grafiki-Pinterest)
Napoleon pamiętał bitwę pod Iławą, którą omal nie przegrał w krytycznym momencie. Za wszelką cenę chciał zakończyć wojnę, której nie zdołał rozstrzygnąć w wyniku tej bitwy. Dopiero ten moment pojawił się w trakcie starć pod Lidzbarkiem Warmińskim 10 czerwca 1807 roku i 4 dni później pod Frydlandem. Pod Lidzbarkiem starcie zakończyło się po kilku godzinach i nie przyniosło rozstrzygnięcia. Celem Benningsena była, obrona Królewca dlatego skierował swoją armię, aby bronić dostępu do miasta. 14 czerwca kawaleria Lennesa zajmuje wioskę Frydland, jednak później zostaje wyparta przez główne czołówki nadchodzącej armii rosyjskiej. Benningsen wszedł do Frydlandu i zajął pozycję w dużym skupisku w łuku rzek, co było wielkim błędem, który odbierze swobodę manewru armii rosyjskiej. Marsz. Lannes musiał początkowo sam ze swoim korpusem walczyć z główną armią rosyjską, która zagroziła rozbiciem jego korpusu, co chciał zrobić Benningsen, zanim przybędą pozostałe korpusy francuskie. Francuski korpus wytrzymał natarcie wroga, a w miarę upływu czasu na pole bitwy przybywała reszta wojsk francuskich. Sytuacja została opanowana, gdy na pole bitwy przybył korpus marsz. Mortiera z lewej flanki, a później cesarz z główną armią w centrum bitwy. Na prawą stronę przybył korpus Neya, który przeszedł, do kontrataku całkowicie niszcząc oddziały rosyjskie na prawej flance. Wkrótce rosjanie próbowali, ratować sytuacje posyłając kawalerię, jednak sytuacja była, coraz gorsza a kawaleria szła, w rozsypkę. Centrum wraz z Frydlandem zostało odsłonięte, gdzie uderzył tam korpusy marsz. Neya, Victora. Broniący miasteczka grenadierzy Bagrationa nie byli w stanie wytrzymać naporu francuzów i poszli w rozsypkę. Resztki kawalerii z lewej flanki próbowały kontratakować w centrum, jednak zostały zmiażdżone przez pozostałe korpusy. Benningsen będący na drugim brzegu Łyny Wielu żołnierzy rosyjskich utonęło w czasie chaotycznej przeprawy. Ten dzień należał do Napoleona, który zdołał całkowicie niemal rozbić Rosjan.
Niedługo po bitwie Napoleon zajął Królewiec. Wobec groźby naruszenia terytorium Imperium Rosyjskiego car Aleksander poprosił o pokój. W Tylży zawarto traktat pokojowy kończące IV koalicję antyfrancuską. Zawarto między innymi:
(Źródło grafiki-wikimedia.org)
Rosja uznała zdobycze Francji w Prusach i na ziemiach polskich oraz utworzenia Księstwa Warszawskiego i Wolnego Miasta Gdańsk
Rosja przystąpiła do blokady kontynentalnej wymierzoną w Wielką Brytanię
Car uznał tytuły królewskie braci Napoleona
Rosja otrzymała okręg białostocki od Prus
Prusy zrzekły się ziem polskich z II, III i części III zaboru
Swobodny przemarsz wojsk francuskich na terenie Prus
Prusy zrezygnowały z posiadłości w zachodnich Niemczech