H1N1 influenza တုပ္ေကြးကို Swine flu လို႔လည္းေခၚတယ္။ ဝက္ေတြမွာ အမ်ားဆံုးေတြ႔ရလို႔ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဝက္သားစားလို႔ေတာ့ အဲဒီေရာဂါ မရေစပါ။
လူေတြတေယာက္ဆီကေနတေယာက္ ပါးစပ္ကေနလာတဲ့ အမႈံအမႊားေလးေတြကေနတဆင့္ ကူးစက္တယ္။ ေခ်ာင္းဆိုး ႏွာေခ်ရာကေနထြက္လာတယ္။ ေလထဲေရာက္မယ္။ မ်က္ႏွာျပင္ေတြနဲ႔ အသံုးအေဆာင္ေတြေပၚေရာက္တယ္။ ေနာက္တေယာက္က ရွဴမိရင္ ကူးစက္ႏိုင္တယ္။ ပိုးရွိသူကိုယ္မွာလည္းရွိေနႏိုင္တယ္။ သူ႔လက္နဲ႔ထိကိုင္တာေတြမွာ ပိုးေရာက္ေစႏိုင္တယ္။
H1N1 influenza virus vaccine ကာကြယ္ေဆးရွိတယ္။ ၂ဝဝ၉ မွာ ကမာၻမွာကပ္ေရာဂါျဖစ္စဥ္ကစသံုးေနတယ္။ ထိုးေဆးျဖစ္တယ္။ ဗိုင္းရပ္စ္ကိုေသေအာင္လုပ္ထားတာကိုသံုးတယ္။ ေနာက္ထပ္ LAIV (Nasal spray vaccine) ႏွာေခါင္းထဲျဖန္းရတဲ့ကာကြယ္ေဆး ေပၚလာတယ္။ ဗိုင္းရပ္စ္အရွင္သံုးတယ္။ ထိုးေဆးက အသက္ ၆ လကေနအထက္ ထိုးတယ္။ ဒီကာကြယ္ေဆးက တျခားဗိုင္းရပ္စ္ေတြ ဥပမာ Bird flu ၾကက္ငွက္တုပ္ေကြးကို မကာကြယ္ပါ။
ကာကြယ္ေဆး ေဘးထြက္သက္ေရာက္မႈ နည္းနည္းသာရွိတယ္။ တုပ္ေကြးမိသလိုခံစားရႏိုင္တယ္။ ကိုယ္နည္းနည္းပူ၊ လည္ေခ်ာင္းနာ၊ ႏွာေစး၊ အစားပ်က္၊ ၾကြက္သားေတြနာ။ တုပ္ေကြးရာသီမွာ တုပ္ေကြးမိသလိုခံစားရတိုင္း ဒီေရာဂါလို႔ မေျပာႏိုင္ပါ။ ၾကက္ဥနဲ႔မတည့္သူေတြ ဒီကာကြယ္ေဆးမတည့္ပါ။ Guillain-Barré syndrome ေခၚအာရံုေၾကာေရာဂါရွိသူ မတည့္ပါ။ အေအးမိ ကိုယ္ပူေနခ်ိန္မွာလည္း ကာကြယ္ေဆးထိုးႏိုင္ပါတယ္။
တိတိက်က်ေျပာရရင္ ဒီကာကြယ္ေဆးဟာ 2009 H1N1 influenza virus ဗိုင္းရပ္စ္ကို ကာကြယ္တာျဖစ္တယ္။ ၂ဝဝ၉-၂ဝ၁ဝ တုန္းကျဖစ္ခဲ့တဲ့ တုပ္ေကြးဗိုင္းရပ္စ္ကိုကာကြယ္တာ။ ၁ဝ ႏွစ္အထက္ကို ကာကြယ္ေဆးတလံုး တၾကိမ္ထိုးရတယ္။ အသက္ ၆ လကေန ၉ ႏွစ္ကို ကာကြယ္ေဆး ၂ ၾကိမ္ထိုးရမယ္။ တၾကိမ္နဲ႔တၾကိမ္ ၄ ပတ္ျခာတယ္။ ၆ လေအာက္မလိုပါ။
ကာကြယ္ေဆးထိုးခ်ိန္တူေနရင္ Pneumococcal polysaccharide vaccine ႏူမိုေကာ္ကယ္ကာကြယ္ေဆးကိုလည္း တျပိဳင္တည္းထိုးႏိုင္တယ္။ ႏွာေခါင္းထဲျဖန္းေဆးလည္း အတူတူျဖစ္တယ္။
H1N1 တုပ္ေကြး ကာကြယ္ေရး
၁။ ေနမေကာင္းရင္ အိမ္မွာသာေနထိုင္ပါ။ အဖ်ားေပ်ာက္ျပီး ၂၄ နာရီအထိ အျပင္မထြက္ပါနဲ႔။ ကိုယ့္ေရာဂါ သူမ်ားေတြကို မေပးပါနဲ႔။ လူေတြနဲ႔ထိေတြ႔တာ နည္းပါေစ။ ေရာဂါလိုက္ရွာသလိုမျဖစ္ေအာင္ ေရာဂါမရေသးသူေတြက လူစုလူေဝးေရွာင္ပါ။
၂။ လက္မၾကာခဏေဆးပါ။ ေရ + ရိုးရိုးဆပ္ျပာသံုးပါ။ ေရနဲ႔ေဝးရင္ Alcohol-based hand sanitizer ဟင္းဆင္နတိုက္ဇာ ေဆးရည္သံုးပါ။ လက္ကိုမၾကာခဏေဆးပါ။ အထူးသျဖင့္ ေခ်ာင္းဆိုး ႏွာေခ်ျပီးတိုင္းေဆးပါ။
၃။ ေခ်ာင္းဆိုးတိုင္း၊ ႏွာေခ်တိုင္းမွာ ႏွာေခါင္းကို ဖံုးအုပ္ထားပါ။ ႏွာေခါင္းစည္းသံုးပါ။ တစ္ရွဴးသံုးပါ။ စနစ္တက်စြန္႔ပါ။ တံေတာင္ဆစ္ထဲေခ်ာင္းဆိုးတဲ့အက်င့္လုပ္ပါ။
၄။ ထိေတြ႔မႈ နည္းႏိုင္သမွ်နည္းပါေစ။ လူမ်ားရာကို မသြားပါနဲ႔။ အသက္ ၅ ႏွစ္ေအာက္နဲ႔ ၆၅ ႏွစ္ ေက်ာ္သူေတြ ပိုသတိထားပါ။
၅။ ၾကမ္းျပင္၊ မ်က္ႏွာျပင္နဲ႔ အသံုးအေဆာင္ေတြမွာ ေရာဂါရွိသူဆီက ႏွာေခ် ေခ်ာင္းဆိုးရာကေနထြက္လာတဲ့ ဗိုင္းရပ္စ္ေတြ ကပ္ေနႏိုင္တယ္။ လက္နဲ႔ မ်က္စိ၊ ႏွာေခါင္း၊ ပါးစပ္ကို ထိကိုင္တာ သတိထားပါ။ လက္မွာ ပိုးေတြပါေနႏိုင္တယ္။
၆။ Flu vaccination ကာကြယ္ေဆးကို အသက္ ၆ လအထက္ထိုးႏိုင္တယ္။ ဗိုင္းရပ္စ္ ၂-၃ မ်ိဳးကိုပါကာကြယ္မယ္။ ထိုးေဆး + ႏွာေခါင္းထဲထည့္ေဆးလို႔ ၂ မ်ိဳးလာတယ္။ ႏွာေခါင္းထဲထည့္ေဆးကိုေတာ့ အသက္ ၂ ႏွစ္ကေန ၄၉ ႏွစ္အထိ ကိုသာေပးတယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ကို မေပးရပါ။ ၾကက္ဥနဲ႔မတည့္သူေတြ မေပးရပါ။ HIV ရွိသူေတြနဲ႔ ပန္းနာရွိသူေတြ မေပးရပါ။
၇။ ေက်ာင္း-ရံုး ပိတ္သင့္ မသင့္ က်န္းမာေရးဌာနက ဆံုးျဖတ္တာလိုက္နာပါ။
၈။ လိုတာထက္ ပိုမစိုးရိမ္ပါနဲ႔။ က်န္းမာေရးဌာန တာဝန္ရွိသူေတြကေျပာတာမဟုတ္ရင္ မယံုပါနဲ႔။ သတင္းအမွားေတြ မွ်ေဝတာ မလုပ္ပါနဲ႔။ ဗိုင္းရပ္စ္စားေဆးေတြနဲ႔ ကာကြယ္လို႔မရပါ။ ေရာဂါ ၃ မ်ိဳးကာကြယ္ေဆး မဟုတ္ပါ။ Monovalent တမ်ိဳးတည္းကာကြယ္ေဆးလို႔ေခၚတယ္။ ကာကြယ္ေဆး၊ ထိုးေဆး၊ စားေဆးေၾကာ္ျငာေတြ သတိထားပါ။
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၂၅-၇-၂ဝ၁၇
နံနက္ ၁၁ နာရီ
ဘြတ္ပီးပီ bro