Spacer z bukami [#96]

Wczoraj wziąłem udział w dość niecodziennym wydarzeniu. Stowarzyszenie Drzewa Pomnikowe Katowic zorganizowało spacer z przewodnikiem po murckowskich lasach. Głównym celem oprowadzenia było zwiększenie świadomości dotyczącej wartości przyrodniczej tych lasów, a także mobilizacja społeczna w obliczu szkodliwych działań Lasów Państwowych.

Około godziny 10 rano na miejscu zbiórki znalazło się ponad 100 osób, imponująca frekwencja. Oprócz społeczników i miejscowych mieszkańców w spacerze wzięli udział lokalni działacze polityczni, doktor nauk przyrodniczych, a także przedstawiciel Lasów Państwowych.

Większość lasów południa Katowic znam już dość dobrze, dzielnica Murcki jest natomiast najbardziej oddalona od Śródmieścia, przez co dość rzadko tu zaglądałem. Tym bardziej się ucieszyłem, że będę mógł wziąć udział w takim evencie.

Wiedzieliście na przykład, że restytuowany żubr był rozmnażany właśnie tutaj? W 1865 roku z carskiej rosji przywieziono jednego byka i trzy krowy wymienione za kilka jeleni. Był to też pierwszy raz w historii, kiedy żubry podrozowały koleją! Od tamtego czasu ośrodek w Murckach sprowadził na świat 685 małych żubrząt, które stąd właśnie wysyłane były do innych miejsc w kraju i nie tylko.

Ale dlaczego wartość przyrodnicza tych terenów jest właściwie zagrożona? Społecznicy naliczyli kilkadziesiąt buków o wymiarach pomnikowych oznaczonych kropkami, a ponad 200 kolejnych okazałych drzew również przeznaczonych do ścinki. Obecnie drzewa te nie podlegają ochronie prawnej i często zlokalizowane są poza widokiem przechodniów. Przez swój rozmiar stanowią więc łakomy kąsek dla gospodarzy plantacji leśnych. Największe z drzew ma około 5m średnicy.

Jedna ze stosowanych strategii to wycinanie niektórych tylko drzew. Tworzą się w ten sposób nienaturalne polanki. Taka sytuacja sprawia, że naruszona jest naturalna wytrzymałość lasu. Drzewa, które chronione były do pory przed wiatrem obecnie pozostawione są bezbronne. Drzewo inaczej rośnie w pojedynkę, a inaczej w lesie.

Pozornie piękna turzyca porastająca runo leśne wcale nie jest gatunkiem naturalnym dla tych zbiorowisk, stanowi ona przejaw degradacji przyrody. W zacienionych buczynach nie rośnie ona na taką skalę. Dopiero dostęp światła po przetrzebieniu tworzy sprzyjające jej warunki.

Leśnik widzi w lesie drewno. Poza obszarami objętymi różnymi formami ochrony przyrody cała powierzchnia będąca pod zarządem Lasów Państwowych przeznaczona jest pod uprawy drzew. Nie należy tego mylić z lasem. Drzewa nigdy nie doczekają swej pełnoletniości, a zabiegi stosowane w celu poprawy wydajności upraw odbijają się negatywnie na bioróżnorodności.

Wraz ze zmianą władzy w Polsce zmieniła się polityka zarządzania lasami. Tnie się na potegę, nawet na obszarach projektowanego parku narodowego, nawet tam gdzie nie jest to ekonomicznie opłacalne. Na przykład na terenie Nadleśnictwa Katowice w ubiegłym roku wykonano 119% normy. Co więcej, często na miejscu wyciętych buczyn pojawiają się uprawy sosnowe, które nie przystają do warunków glebowo-klimatycznych.

Dyskusja z leśnikiem była kulturalna, deklarował on, że jest tutaj aby wziąć pod uwagę wskazówki strony społecznej. Wiele jego argumentów zostało jednak sprawnie zdemaskowane jako propaganda motywowana zyskami. A ceny drewna tylko rosną.

Mimo wszystko Lasy Państwowe powoli się uczą, od kilkunastu lat pozostawia się na ziemi około 10% gałęzi i konarów. Zrozumiano, że martwe drzewa są niezbędne do życia lasom i stanowią schronienia dla wielu gatunków saprofitów i ksylobiontów. W Murckach wystepuję na przykład wyjątkowo rzadki chrząszcz Przekrasek Żroneczka, to jego jedyne stanowisko w Polsce.

Oprowadzali nas prawdziwi pasjonaci. Oprócz wartości przyrodniczych poznałem nieco historii tego terenu. Miałem na przykład okazję stać na średniowiecznym trakcie solnym, zobaczyć stare biedaszyby i spojrzeć w owianą legendą czarną studnię. Dowiedziałem się też, że w okolicy funkcjonuje winnica. No i zupełnie mimochodem zdobyłem najwyższy szczyt Katowic.

Naturalna długość życia buków to około 300lat, nawet rębnie o najdłuższym okresie odnawiania drzewostanu nie pozwalają bukom na dożycie 20% z tego wieku.

Pierwsze refleksje dotyczące zrównoważonej gospodarki leśnej to początek XIX wieku. Ostatnie lasy pierwotne Europy znajdują się na granicy Polski i Białorusi. Poza Puszczą Białowieską praktycznie nie ma więc obecnie lasów starszych niż współczesne leśnictwo.

Być może upłynąć musi właśnie 300lat, aby lasy mogły przekazać leśnikom swoją mądrość.

This report was published via Actifit app (Android | iOS). Check out the original version here on actifit.io

Hiking, Walking