စန္ဒာဒေဝီ

စႏၵာေဒဝီသည္ အေလာင္းမင္းတရားႀကီး ဦးေအာင္ေဇယ်၏ မိဖုရားေခါင္ႀကီး ျဖစ္သည္။ စႏၵာေဒဝီအမည္သည္ အေလာင္းမင္းတရား နန္းတက္ေသာ အခါမွ မွည့္ေခၚေသာ ဘြဲ႕မည္ ျဖစ္သည္။ ဘြဲ႕မည္ အျပည့္အစုံမွာ ‘မဟာမဂၤလာရတနာဓိပတိသီရိရာဇာစႏၵာေဒဝီ’ ျဖစ္သည္။

အခ်က္တိုမ်ား: စႏၵာေဒဝီ ခင္ယြန္းစံ, ျမန္မာျပည္၏မိဖုရားေခါင္ႀကီး ...
ငယ္ဘဝႏွင့္မိသားစု

မိဖုရားေခါင္ႀကီး မျဖစ္မီက စႏၵာေဒဝီ၏ နာမည္ကို မယ္ယြန္းစံ (ဝါ) ခင္ယြန္းစံ ဟု မွည့္ေခၚၾကသည္။ အဘမ်ိဳး႐ိုးမွာ ပုတၱရာၿမိဳ႕ကိုင္ ေမာင္ပုႀကီးႏွင့္ ဇနီးေစာလွမန္တို႔၏ သား၊ စည္ပုတၱရာ ေ႐ႊကာတစ္ေထာင္မႉး သီရိရႏၲဇဘြဲ႕ခံ (ငယ္မည္ ေမာင္ၿဖိဳး) သည္ အဖျဖစ္သည္။ အမိမ်ိဳး႐ိုးမွာ မုဆိုးဖို စျမင္းႀကီးသား ဘုမၼသူရႏွင့္ မင္းဘိုးခင္ ႏွမ-ေစာသားေထြး သမီး-ေစာလွမ်ိဳးတို႔ အိမ္ေထာင္သင့္ရာတြင္ သမီး မယ္ညက္ကို ေမြးဖြားၿပီး မယ္ယြန္းစံ (စႏၵာေဒဝီ) ၏ မိခင္ျဖစ္သည္။ သီရိရႏၲဇ ႏွင့္ ဇနီး မယ္ညက္တို႔မွ သမီးသုံးေယာက္ ထြန္းကားခဲ့သည္။ ၎တို႔မွာ မယ္ေကာင္း၊ မယ္ယြန္းစံ၊ မယ္ႏႈိင္းစံတို႔ ျဖစ္သည္။
မယ္ေကာင္းစံ
မယ္ေကာင္းစံသည္ အိမ္ေထာင္ႏွစ္ဆက္ရွိသည္။ ပထမ ခ်ည္ပါ႐ြာသား ေမာင္ေကာင္းစံႏွင့္ အိမ္ေထာင္က်၏။ ေမာင္တင္ ေခၚ သားတစ္ေယာက္ ေမြးသည္။ ေမာင္တင္သည္ ျမင္းရည္တက္ ၆၈ ဦးဖြဲ႕ရာတြင္ ‘မင္းငယ္ေက်ာ္’ ဘြဲ႕ခံသည္။ ၎ေနာက္ သတိုးသီဟေက်ာ္ ဘြဲ႕မ်ား ခံသည္။ အေလာင္းမင္းတရား၏ ႏွမငယ္ မင္းဝင္၏ သမီး မယ္ေစြႏွင့္ အိမ္ေထာင္က်သည္။
ဒုတိယ အိမ္ေထာင္မွာ ေမာင္စည္းစိမ္ ျဖစ္သည္။ ၎သည္ ဟံသာဝတီေရာက္ မင္းလက္ထက္တြင္ စည္သာၿမိဳ႕ကို စားရ၏။ အေလာင္းမင္းတရား လက္ထက္ ျမင္းရည္တက္ ၆၈ ဦးဖြဲ႕ရာတြင္ ‘မင္းလွစည္သူဘြဲ႕’ ခံသည္။ ၁၁၁၇ ခုႏွစ္တြင္ သံလြင္၌ မြန္တို႔ ဝိုင္းမိ၍ က်ဆုံးခဲ့ရသည္။ ဒုတိယ အိမ္ေထာင္ႏွင့္ မယ္ေျပႏွင့္ ရွင္သူေဌး ေခၚ သမီးႏွစ္ေယာက္ ထြန္းကားသည္။ မယ္ေျပသည္ အေလာင္းမင္းတရားႀကီး၏ ေျမာက္နန္းစံ မိဖုရား ျဖစ္သည္။
မယ္ယြန္းစံ
မယ္ယြန္းစံသည္ ၁၀၇၅ ခုႏွစ္ ေမြးဖြားသည္။ ဦးေအာင္ေဇယ်ႏွင့္ အိမ္ေထာင္က်၍ ဦးေအာင္ေဇယ် မင္းျဖစ္ေသာအခါ စႏၵာေဒဝီ ဘြဲ႕ခံ မိဖုရားႀကီး ျဖစ္လာသည္။မယ္ယြန္းစံသည္ သကၠရာဇ္ ၁၀၉၅ ခုႏွစ္ခန႔္တြင္ ေမြးဖြားသည္။ ဦးေအာင္ေဇယ်ႏွင့္ လက္ဆက္ခဲ့သည္။ ဦးေအာင္ေဇယ်သည္ မုဆိုးဖိုဇာတိ ျဖစ္သည္။ မိဘမ်ိဳး႐ိုးမွာ ၿမိဳ႕သူႀကီးမ်ိဳး႐ိုးျဖစ္သည္။ မိဘႏွစ္ဖက္စလုံးမွ မ်ိဳး႐ိုးစဥ္ဆက္မွာလည္း ပုဂံမင္း႐ိုးမွ ဆင္းသက္၍ အင္းဝမင္းဆက္ မိုးညႇင္းမင္း၏ အႏြယ္ေတာ္ ျဖစ္သည္ဟု ရာဇဝင္ႀကီးမ်ားက ဆိုၾကသည္။ ဦးေအာင္ေဇယ်ႏွင့္ မယ္ယြန္းစံတို႔မွာ ေသြးျခားေသာ သူစိမ္းမ်ား မဟုတ္ၾကေခ်။ ဦးေအာင္ေဇယ်၏ မိခင္ မဟာေဒဝီ ေစာၿငိမ္းဦးႏွင့္ မယ္ယြန္းစံ၏ ဖခင္ သီရိရႏၲတို႔မွာ ေမာင္ႏွမ အရင္းအခ်ာမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဦးေအာင္ေဇယ်ႏွင့္ မယ္ယြန္းစံတို႔မွာ ေမာင္ႏွမ တစ္ဝမ္းကြဲလည္း ေတာ္စပ္ေလသည္။
မယ္ႏႈိင္းစံ
မယ္ႏႈိင္းစံသည္ ပိေတာ႐ြာသား မင္းျမငုံႏွင့္ လက္ထပ္ခဲ့သည္။ မင္းျမငုံသည္ အေလာင္းမင္းတရားႀကီး၏ ျမင္းရည္တက္ ေျခာက္က်ိပ္ ရွစ္ေယာက္ (၆၈) ေယာက္ဖြဲ႕ရာတြင္ ‘နႏၵသာရ’ ဘြဲ႕ခံသည္။ ထို႔ေနာက္ မဟာသခၤယာ၊ ထို႔ေနာက္ သတိုးမဟာသခၤယာ၊ စဥ့္ကူးမင္းလက္ထက္တြင္ သတိုးမဟာတရဖ်ားဘြဲ႕ႏွင့္ ရတနာသိဃၤၿမိဳ႕ဝန္ျဖစ္သည္။ ၁၁၅၉ ခု၊ ဝါေခါင္လျပည့္ေက်ာ္ ၁၀ ရက္ေန႔တြင္ ကြယ္လြန္သည္။ ၎တို႔မွ သမီး မယ္တလိုင္းကို ေမြးသည္။
သားသမီး တစ္က်ိပ္

ဦးေအာင္ေဇယ်ႏွင့္ မယ္ယြန္းစံတို႔မွ သားသမီး တစ္က်ိပ္ ထြန္းကားခဲ့သည္။ သားေတာ္ ခုႏွစ္ပါး၊ သမီးေတာ္ သုံးပါး တို႔ ျဖစ္သည္။ ဦးေအာင္ေဇယ်သည္ မင္းအျဖစ္သို႔ေရာက္ရွိၿပီးေနာက္ သားေတာ္၊ သမီးေတာ္တို႔ကို ၿမိဳ႕စား၊ ႐ြာစားမ်ားေပး၍ ေျမႇာက္စားခဲ့သည္။ အခ်ိဳ႕သားေတာ္မ်ား ေနာက္ပိုင္းတြင္ မင္းျဖစ္ခဲ့ၾကသည္။ မယ္ယြန္းစံက ဖြားျမင္ေသာ သားေတာ္၊ သမီးေတာ္မ်ားကို အစဥ္အတိုင္း ဤသို႔ေတြ႕ရသည္။

သားေတာ္ သီရိသုမဟာဓမၼရာဇာ - ကုန္းေဘာင္ဆက္ ရာဇဝင္တြင္ သီရိသုဓမၼရာဇာ ဟုေခၚသည္။ ထိုမင္းသားမွာ အေလာင္းမင္းတရားႀကီးလက္ထက္၌ အိမ္ေရွ႕စံ ရသည္။ တပယင္း၊ ေ႐ႊေတာင္၊ ငစဥ့္ကူးၿမိဳ႕မ်ားကို ကံေကြၽးခံ၍ ခမည္းေတာ္ နတ္႐ြာစံၿပီးေနာက္ မင္းျဖစ္သည္။ ရာဇဝင္တြင္ ‘ေနာင္ေတာ္ႀကီးမင္း’ ဟု တြင္သည္။ ငယ္မည္မွာ ေမာင္ေလွာင္ ဟု ေခၚသည္။
သားေတာ္ သီရိသုဓမၼရာဇာ - ကုန္းေဘာင္ဆက္ ရာဇဝင္တြင္ ‘သီရိဓမၼရာဇာ’ ျပသည္။ ခမည္းေတာ္၊ ေနာင္ေတာ္တို႔ လက္ထက္ ေျမဒူး၊ စလင္းၿမိဳ႕မ်ားကို ကံေကြၽးခံရၿပီး ေနာက္ မင္းျဖစ္လာသည္။ ရာဇဝင္တြင္ ‘ဆင္ျဖဴရွင္မင္း’ ဟု တြင္သည္။ ငယ္မည္မွာ ေမာင္႐ြ ဟုေခၚသည္။
ငယ္ကလြန္ေသာ သားေတာ္တစ္ပါး။
သမီးေတာ္ သီရိမဟာမဂၤလာေဒဝီ - သကၠရာဇ္ ၁၁၀ဝ ျပည့္ႏွစ္ဖြားသည္။ ခမည္းေတာ္ႏွင့္ ေမာင္ေတာ္ ႏွစ္ပါးလက္ထက္ ကန္နီၿမိဳ႕ကို ကံေကြၽးခံရသည္။ ရတနာသိဃၤၿမိဳ႕ တုလြတ္ဘုံသာေက်ာင္း ဒါယိကာမ ျဖစ္သည္။ ငယ္မည္မွာ မယ္သာ။
သားေတာ္ သုဓမၼရာဇာ - သကၠရာဇ္ ၁၁၀၂ ခုႏွစ္ဖြားသည္။ ခမည္းေတာ္ႏွင့္ ေနာင္ေတာင္ မင္းႏွစ္ပါးလက္ထက္၊ အျမင့္ၿမိဳ႕၊ တလုပ္ၿမိဳ႕မ်ားကို ကံေကြၽးခံရသည္။ ငစဥ့္ကူးမင္း လက္ထက္ ေရမွာ ေဖ်ာက္ခံရသည္။ ငယ္မည္မွာ ေမာင္ပိုး ျဖစ္သည္။
သမီးေတာ္ သီရိမဟာရတနာေဒဝီ - သကၠရာဇ္ ၁၁၀၄ ခု ဖြားသည္။ ခမည္းေတာ္ႏွင့္ ေမာင္ေတာ္ႏွစ္ပါး လက္ထက္ မင္းခမ္းၿမိဳ႕၊ ဗဒုံမင္းလက္ထက္ ပန္းေတာင္းၿမိဳ႕မ်ားကို ကံေကြၽးခံရသည္။ အဝၿမိဳ႕ ဘုံသာစံလြတ္ေက်ာင္း ဒါယိကာမ ျဖစ္သည္။ ငယ္မည္ေတာ္မွာ မယ္ျမတ္လွ ျဖစ္သည္။
သားေတာ္ သတိုးမင္းလွေ႐ႊေဘာ္မွာ ခမည္းေတာ္ႏွင့္ ေနာင္ေတာ္ႏွစ္ပါးလက္ထက္ ဗဒုံ၊ ျမဝတီၿမိဳ႕မ်ားကို ကံေကြၽးခံရ၍ ေနာက္ မင္းျဖစ္ေတာ္မူသည္။ ငယ္မည္ေတာ္ ေမာင္ေ႐ႊဝိုင္း တြင္သည္။ ဘိုးေတာ္ဦးဝိုင္းဟု လူသိမ်ား၍ ဘိုးေတာ္ဘုရားဟု ရာဇဝင္၌ တြင္သည္။
သမီးေတာ္ သီရီရတနာမဂၤလာေဒဝီမွာ ခမည္းေတာ္ႏွင့္ ေမာင္ေတာ္ႏွစ္ပါးလက္ထက္ အုန္းေတာ၊ ေအာင္သာ႐ြာႏွင့္ စကုၿမိဳ႕ကို ကံေကြၽးခံရသည္။ ကုန္းေဘာင္ေခတ္ရာဇဝင္တြင္ သီရိမလၤာရတနာေဒဝီ ဟု ျပသည္။ သကၠရာဇ္ ၁၁၂၉ ခုႏွစ္တြင္ လြန္သည္။ ငယ္မည္ေတာ္ မယ္အိပ္။
သားေတာ္ သတိုးမင္းလွ မင္းရဲေက်ာ္စြာသည္ သကၠရာဇ္ ၁၁၁၁ ခုႏွစ္တြင္ ဖြားသည္။ ခမည္းေတာ္ ႏွင့္ ေနာင္ေတာ္မ်ားလက္ထက္ ပခန္းႀကီးၿမိဳ႕၊ တလုပ္ၿမိဳ႕မ်ားကို ကံေကြၽးခံရသည္။ သကၠရာဇ္ ၁၁၆၄ ခုႏွစ္တြင္ မင္းကြန္းရွားေရာင္းတြင္ လြန္သည္။ ငယ္မည္ေတာ္ ေမာင္စိုး ျဖစ္သည္။
သားေတာ္ သတိုးမင္းလွ မင္းရဲေက်ာ္ ျဖစ္သည္။ ၁၁၁၆ ခု နန္းထက္၌ ဖြားသည္။ ခမည္းေတာ္ႏွင့္ ေနာင္ေတာ္ႏွစ္ပါးလက္ထက္ ပင္းတလဲ၊ ျမင္စိုင္းၿမိဳ႕မ်ားကို ကံေကြၽးခံရသည္။ ေနာင္ေတာ္ ဗဒုံမင္း (ဘိုးေတာ္ဘုရား) လက္ထက္ ၁၁၄၇ ခုႏွစ္၊ ဝါဆိုလတြင္ ေရေဖ်ာက္ခံရသည္။ ငယ္မည္ေတာ္ ေမာင္ဘိုးရွင္။

မယ္ယြန္းစံက ဖြားျမင္ေသာ သားေတာ္မ်ားမွာ အေလာင္းမင္းတရားအတြက္ လက္႐ုံးသဖြယ္ အားထားရေသာ သားေတာ္မ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ ဦးေအာင္ေဇယ်သည္ ရန္အေပါင္းကို ႏွိမ္နင္းၿပီးေနာက္ သကၠရာဇ္ ၁၁၁၅ တြင္ ရတနာသိဃၤ ကုန္းေဘာင္ျပည္ႀကီးကို တည္ေထာင္၍ ‘အေလာင္းမင္းတရား’ ဟူေသာအမည္ကို ခံယူသည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ မယ္ယြန္းစံသည္ ‘မဟာမဂၤလာ ရတနာ ဓိပတိသီရိရာဇာ စႏၵာေဒဝီ’ ဟူေသာဘြဲ႕အမည္ျဖင့္ ဘိသိက္ခံ မိဖုရားေခါင္ႀကီး ျဖစ္လာသည္။ အေလာင္းမင္းတရားႀကီး ဦးေအာင္ေဇယ်သည္ ၁၁၁၅ မွစ၍ ႏိုင္ငံေတာ္စည္း႐ုံးေရးကို မေနမနားေဆာင္႐ြက္ရသည္။ ေအာက္ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ ၿမိဳ႕ေတာ္မ်ားကို စဥ္ဆက္မျပတ္ သိမ္းယူ၍ ႏိုင္ငံေတာ္သစ္ကို ျပန္လည္ တည္ေဆာက္သည္။

အေလာင္းမင္းတရားသည္ ႏိုင္ငံေတာ္သစ္တည္ေထာင္ေရးအတြက္ ႏွစ္စဥ္လိုလို စစ္ထြက္၍ စည္း႐ုံးရသည္။ ကုန္းေဘာင္ျပည္တြင္ နားေနသည္ ဟူ၍ မရွိ။ ဤသို႔ အေလာင္းမင္းတရား မရွိသည့္ အခါမ်ားတြင္ မိဖုရားေခါင္ႀကီး စႏၵာေဒဝီသည္ ကုန္းေဘာင္ေနျပည္ေတာ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရး လုပ္ငန္းမ်ားကို တာဝန္ယူေနရစ္ရသည္။ အေလာင္းမင္းတရားႀကီးကလည္း ေနျပည္ေတာ္၌ က်န္ရစ္ေသာ မိဖုရားေခါင္ႀကီးအား လုံၿခဳံေရးမွစ၍ အေထြေထြကိစၥရပ္မ်ားကို အဂတိေလးပါး မလိုက္စားဘဲ ေဆာင္႐ြက္ရန္ စစ္ခရီးလမ္းမွေန၍ သဝဏ္လႊာေပးပို႔ မွာေလ့ရွိသည္။ စႏၵာေဒဝီ မိဖုရားေခါင္ႀကီးကလည္း အေလာင္းမင္းတရားမရွိခ်ိန္တြင္ ေနျပည္ေတာ္ရွိ လုပ္ငန္းတာဝန္မ်ားကို သားေတာ္တို႔ႏွင့္ အတူ လက္တြဲ၍ တာဝန္ေက်ေအာင္ ေဆာင္႐ြက္ႏိုင္ခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္လည္း အေလာင္းမင္းတရားႀကီးသည္ ႏိုင္ငံေတာ္ တည္ေထာင္ေရးကို က်ယ္ျပန႔္စြာ ေဆာင္႐ြက္ႏိုင္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ မိဖုရားေခါင္ႀကီး စႏၵာေဒဝီသည္ ရတနာသိဃၤၿမိဳ႕ေတာ္ကို တည္ေထာင္ၿပီးေနာက္ ေက်ာင္းတိုက္ႀကီးကို တည္ေဆာက္ခဲ့သည္။ မိဖုရားႀကီးေက်ာင္းေတာ္ႀကီးကို 'ေအာင္ေျမဘုံသာေက်ာင္း’ေတာ္ႀကီး' ဟု ကမၸည္းတပ္ေခၚဆိုထားေလသည္။ မိဖုရားႀကီးသည္ တစ္ခါတစ္ရံတြင္ အေလာင္းမင္းတရားႀကီးႏွင့္ စစ္ခ်ီရာတြင္ လိုက္ပါရသည္။ ဤသို႔လိုက္ပါရင္း လမ္းခရီး၌ အေျခအေနေပးသလို ကုသိုလ္ေကာင္းမႈမ်ား ျပဳလုပ္ေလ့ရွိသည္။ ထိုကုသိုလ္မ်ားထဲတြင္ မင္းဘူးနယ္ရွိ မန္းစက္ေတာ္ရာ၌ ေဆာက္လုပ္လႉဒါန္းေသာ ဇရပ္ႀကီးတစ္ေဆာင္လည္း ပါဝင္သည္။ မိဖုရားႀကီးသည္ မိမိေဆာက္လုပ္ေသာ ဇရပ္ႀကီးကို ‘မွန္ကင္း’ စိုက္လိုေသာေၾကာင့္ အေလာင္းမင္းတရားထံ ခြင့္ပန္ခဲ့ရသည္။ မွန္ကင္းမွာ မိမိတို႔သေဘာအတိုင္း စိုက္ထူႏိုင္သည္မဟုတ္။ ဘုရင့္ အမိန႔္ေတာ္ရမွသာ တပ္ဆင္ခြင့္ ရွိသည္။

မိဖုရားႀကီး၏ ခြင့္ပန္ခ်က္အရ အေလာင္းမင္းတရားသည္ ဇရပ္ေတာ္ႀကီး၌ မွန္ကင္းစိုက္ထူခြင့္ျပဳေသာ အမိန႔္ေတာ္ကို ဤသို႔တရားဝင္ ထုတ္ျပန္ခဲ့သည္။ ဘုန္းေတာ္အလြန္ႀကီးျမတ္ေတာ္မူလွေသာ အရိႏၵမာလက္နက္ စၾကာရတနာ ဆင္ျဖဴမ်ားသခင္ တိုင္းႀကီးျပည္ႀကီး ထီးေဆာင္းမင္းတကာတို႔၏ သခင္ျဖစ္ေတာ္မူေသာ အေလာင္းစက္ေတာ္ရာမွာ ေဆာက္လုပ္သည့္ ဇရပ္ကို မွန္ကင္းေလးဆူ စိုက္လႉေစ။ ၁၁၂၁ ခု၊ ေတာ္သလင္းလျပည့္ေက်ာ္ ၄ ရက္ေန႔ ျပန္သည့္ အမိန႔္ေတာ္။ သကၠရာဇ္ ၁၁၂၇ ခုႏွစ္တြင္ သားေတာ္ ဆင္ျဖဴရွင္မင္းသည္ ရတနာသိဃၤ ေခၚ ေ႐ႊဘိုၿမိဳ႕ေတာ္မွ ရတနာပူရအင္းဝၿမိဳ႕သို႔ ေျပာင္းေ႐ႊ႕၍ စိုးစံေတာ္မူသည္။ထိုအခါ မယ္ေတာ္မိဖုရား စႏၵာေဒဝီသည္လည္း အင္းဝၿမိဳ႕ေတာ္သို႔ ေ႐ႊ႕ေျပာင္းလာခဲ့ၾက၏။ စႏၵာေဒဝီသည္ အင္းဝသို႔ေျပာင္းေ႐ႊ႕ၿပီးေနာက္ ေရွးအခါက မဟာသဃၤနာထ သီတင္းသုံးခဲ့သည့္ ေလးထပ္ေက်ာင္းေဟာင္းေနရာတြင္ အရံေက်ာင္းမ်ားႏွင့္ တကြ ေလးထပ္ေဇတဝန္ ေ႐ႊေက်ာင္းေတာ္ႀကီးကို ေဆာက္လုပ္ေလသည္။ စႏၵာေဒဝီ မိဖုရားႀကီးသည္ ေက်ာင္းေတာ္ႀကီးကို ေရစက္ခ်၍ တင္လႉမသြားႏိုင္ခဲ့ေခ်။ ေက်ာင္းအမႀကီးသည္ သက္ေတာ္ ၅၈ ႏွစ္အ႐ြယ္ ၁၁၃၃ ခု၊ ဝါေခါင္လျပည့္ေက်ာ္ ၅ ရက္ ( ခရစ္ ၁၇၇၁ ခု၊ ဇူလိုင္လ ၃၁ ရက္) ဗုဒၶဟူးေန႔တြင္ နတ္ျပည္စံလြန္ေတာ္မူခဲ့ေလသည္။

သားေတာ္ ဆင္ျဖဴရွင္မင္းသည္ မယ္ေတာ္ ေဆာက္လုပ္ေသာ ေက်ာင္းေတာ္ႀကီးကို ‘ဘုံေက်ာ္တုလြတ္’ (ဘုံသာတုလြတ္ဟုလည္းေခၚ) ဟူ၍ ကမၸည္းထိုးၿပီးလွ်င္ ‘ဉာဏသာဂရ မဟာဓမၼရာဇာဓိရာဇဂု႐ု’ ဘြဲ႕တံဆိပ္ရ အင္ၾကင္းပင္ ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီးအား တင္လႉေလသည္။ အတုလ ဆရာေတာ္သည္ ခမည္းေတာ္အေလာင္းမင္းတရားႀကီး ကိုယ္တိုင္ ကိုးကြယ္ေသာ ဆရာေတာ္ ျဖစ္သည္။ မင္းတရားႀကီးက ‘အတုလယသမဟာဓမၼရာဇဂု႐ု’ ဘြဲ႕တံဆိပ္ျဖင့္ သာသနာပိုင္ ခန႔္အပ္ထားသူ ျဖစ္သည္။ သမီးေတာ္ႀကီးသည္ အင္းဝသို႔ ေျပာင္းေ႐ႊ႕ေသာအခါလည္း မာရ္ေအာင္ရတနာဘုရား ပရဝုဏ္အတြင္း၌ သုဓမ္မာေ႐ႊဇရပ္၊ ျပသာဒ္သုံးေဆာင္တို႔ကို ေဆာက္လုပ္ လႉဒါန္းခဲ့ျပန္သည္။ သမီးေတာ္ အလတ္ျဖစ္ေသာ သီရီမဟာရတနာေဒဝီ မင္းသမီးသည္လည္း အင္းဝၿမိဳ႕ေတာ္၌ မယ္ေတာ္ေဆာက္လုပ္ေသာ ဘုံေက်ာ္တုလြတ္ေက်ာင္းတိုက္၏ အေနာက္ေျမာက္ယြန္းတြင္ အရံေက်ာင္းမ်ားႏွင့္တကြ ေလးထပ္ ေဇတဝန္ေက်ာင္းေတာ္ႀကီးကို ေဆာက္လုပ္ခဲ့သည္။ ေက်ာင္းေတာ္ႀကီးကို ‘ဘုံသာစံလြတ္ေက်ာင္းေတာ္ႀကီး’ ဟု ကမၸည္းထိုး၍ 'သုမနာစာရမဟာဓမၼရာဇာဓိရာဇဂု႐ု' ဘြဲ႕တံဆိပ္ေတာ္ရ ဝက္လက္ဆရာေတာ္အား တင္လႉေတာ္မူသည္။ ဆင္ျဖဴရွင္ မင္းတရားသည္ မယ္ေတာ္၏ ဘုံေက်ာင္းတုလြတ္ေက်ာင္းေတာ္ႀကီးႏွင့္ ႏွမေတာ္၏ ဘုံသာစံလြတ္ေက်ာင္းေတာ္ႀကီးကို သကၠရာဇ္ ၁၁၃၄ ခုႏွစ္တြင္ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပင္ တစ္ၿပိဳင္နက္ ေရစက္ခ် တင္လႉခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ သမီးေတာ္ အငယ္ဆုံး သီရိရတနာမဂၤလာေဒဝီမွာ သက္ေတာ္ ၂၀ ခန႔္တြင္ကံကုန္သြားေသာေၾကာင့္ ကုသိုလ္ေတာ္မႈသာသနာျပဳလုပ္ငန္းမ်ားကို ထင္ရွားစြာ ျပဳခဲ့ရဟန္မတူေပ။ သမီးေထြး၏ ေကာင္းမႈေတာ္တို႔ကို မွတ္တမ္းမွတ္ရာ အျဖာျဖာတို႔၌ ရွာေဖြ၍ မရေခ်။

စန္ဒာဒေဝီသည် အလောင်းမင်းတရားကြီး ဦးအောင်ဇေယျ၏ မိဖုရားခေါင်ကြီး ဖြစ်သည်။ စန္ဒာဒေဝီအမည်သည် အလောင်းမင်းတရား နန်းတက်သော အခါမှ မှည့်ခေါ်သော ဘွဲ့မည် ဖြစ်သည်။ ဘွဲ့မည် အပြည့်အစုံမှာ ‘မဟာမင်္ဂလာရတနာဓိပတိသီရိရာဇာစန္ဒာဒေဝီ’ ဖြစ်သည်။

အချက်တိုများ: စန္ဒာဒေဝီ ခင်ယွန်းစံ, မြန်မာပြည်၏မိဖုရားခေါင်ကြီး ...
ငယ်ဘဝနှင့်မိသားစု

မိဖုရားခေါင်ကြီး မဖြစ်မီက စန္ဒာဒေဝီ၏ နာမည်ကို မယ်ယွန်းစံ (ဝါ) ခင်ယွန်းစံ ဟု မှည့်ခေါ်ကြသည်။ အဘမျိုးရိုးမှာ ပုတ္တရာမြို့ကိုင် မောင်ပုကြီးနှင့် ဇနီးစောလှမန်တို့၏ သား၊ စည်ပုတ္တရာ ရွှေကာတစ်ထောင်မှူး သီရိရန္တဇဘွဲ့ခံ (ငယ်မည် မောင်ဖြိုး) သည် အဖဖြစ်သည်။ အမိမျိုးရိုးမှာ မုဆိုးဖို စမြင်းကြီးသား ဘုမ္မသူရနှင့် မင်းဘိုးခင် နှမ-စောသားထွေး သမီး-စောလှမျိုးတို့ အိမ်ထောင်သင့်ရာတွင် သမီး မယ်ညက်ကို မွေးဖွားပြီး မယ်ယွန်းစံ (စန္ဒာဒေဝီ) ၏ မိခင်ဖြစ်သည်။ သီရိရန္တဇ နှင့် ဇနီး မယ်ညက်တို့မှ သမီးသုံးယောက် ထွန်းကားခဲ့သည်။ ၎င်းတို့မှာ မယ်ကောင်း၊ မယ်ယွန်းစံ၊ မယ်နှိုင်းစံတို့ ဖြစ်သည်။
မယ်ကောင်းစံ
မယ်ကောင်းစံသည် အိမ်ထောင်နှစ်ဆက်ရှိသည်။ ပထမ ချည်ပါရွာသား မောင်ကောင်းစံနှင့် အိမ်ထောင်ကျ၏။ မောင်တင် ခေါ် သားတစ်ယောက် မွေးသည်။ မောင်တင်သည် မြင်းရည်တက် ၆၈ ဦးဖွဲ့ရာတွင် ‘မင်းငယ်ကျော်’ ဘွဲ့ခံသည်။ ၎င်းနောက် သတိုးသီဟကျော် ဘွဲ့များ ခံသည်။ အလောင်းမင်းတရား၏ နှမငယ် မင်းဝင်၏ သမီး မယ်စွေနှင့် အိမ်ထောင်ကျသည်။
ဒုတိယ အိမ်ထောင်မှာ မောင်စည်းစိမ် ဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ဟံသာဝတီရောက် မင်းလက်ထက်တွင် စည်သာမြို့ကို စားရ၏။ အလောင်းမင်းတရား လက်ထက် မြင်းရည်တက် ၆၈ ဦးဖွဲ့ရာတွင် ‘မင်းလှစည်သူဘွဲ့’ ခံသည်။ ၁၁၁၇ ခုနှစ်တွင် သံလွင်၌ မွန်တို့ ဝိုင်းမိ၍ ကျဆုံးခဲ့ရသည်။ ဒုတိယ အိမ်ထောင်နှင့် မယ်ပြေနှင့် ရှင်သူဌေး ခေါ် သမီးနှစ်ယောက် ထွန်းကားသည်။ မယ်ပြေသည် အလောင်းမင်းတရားကြီး၏ မြောက်နန်းစံ မိဖုရား ဖြစ်သည်။
မယ်ယွန်းစံ
မယ်ယွန်းစံသည် ၁၀၇၅ ခုနှစ် မွေးဖွားသည်။ ဦးအောင်ဇေယျနှင့် အိမ်ထောင်ကျ၍ ဦးအောင်ဇေယျ မင်းဖြစ်သောအခါ စန္ဒာဒေဝီ ဘွဲ့ခံ မိဖုရားကြီး ဖြစ်လာသည်။မယ်ယွန်းစံသည် သက္ကရာဇ် ၁၀၉၅ ခုနှစ်ခန့်တွင် မွေးဖွားသည်။ ဦးအောင်ဇေယျနှင့် လက်ဆက်ခဲ့သည်။ ဦးအောင်ဇေယျသည် မုဆိုးဖိုဇာတိ ဖြစ်သည်။ မိဘမျိုးရိုးမှာ မြို့သူကြီးမျိုးရိုးဖြစ်သည်။ မိဘနှစ်ဖက်စလုံးမှ မျိုးရိုးစဉ်ဆက်မှာလည်း ပုဂံမင်းရိုးမှ ဆင်းသက်၍ အင်းဝမင်းဆက် မိုးညှင်းမင်း၏ အနွယ်တော် ဖြစ်သည်ဟု ရာဇဝင်ကြီးများက ဆိုကြသည်။ ဦးအောင်ဇေယျနှင့် မယ်ယွန်းစံတို့မှာ သွေးခြားသော သူစိမ်းများ မဟုတ်ကြချေ။ ဦးအောင်ဇေယျ၏ မိခင် မဟာဒေဝီ စောငြိမ်းဦးနှင့် မယ်ယွန်းစံ၏ ဖခင် သီရိရန္တတို့မှာ မောင်နှမ အရင်းအချာများ ဖြစ်ကြသည်။ ထို့ကြောင့် ဦးအောင်ဇေယျနှင့် မယ်ယွန်းစံတို့မှာ မောင်နှမ တစ်ဝမ်းကွဲလည်း တော်စပ်လေသည်။
မယ်နှိုင်းစံ
မယ်နှိုင်းစံသည် ပိတောရွာသား မင်းမြငုံနှင့် လက်ထပ်ခဲ့သည်။ မင်းမြငုံသည် အလောင်းမင်းတရားကြီး၏ မြင်းရည်တက် ခြောက်ကျိပ် ရှစ်ယောက် (၆၈) ယောက်ဖွဲ့ရာတွင် ‘နန္ဒသာရ’ ဘွဲ့ခံသည်။ ထို့နောက် မဟာသင်္ခယာ၊ ထို့နောက် သတိုးမဟာသင်္ခယာ၊ စဉ့်ကူးမင်းလက်ထက်တွင် သတိုးမဟာတရဖျားဘွဲ့နှင့် ရတနာသိင်္ဃမြို့ဝန်ဖြစ်သည်။ ၁၁၅၉ ခု၊ ဝါခေါင်လပြည့်ကျော် ၁၀ ရက်နေ့တွင် ကွယ်လွန်သည်။ ၎င်းတို့မှ သမီး မယ်တလိုင်းကို မွေးသည်။
သားသမီး တစ်ကျိပ်

ဦးအောင်ဇေယျနှင့် မယ်ယွန်းစံတို့မှ သားသမီး တစ်ကျိပ် ထွန်းကားခဲ့သည်။ သားတော် ခုနှစ်ပါး၊ သမီးတော် သုံးပါး တို့ ဖြစ်သည်။ ဦးအောင်ဇေယျသည် မင်းအဖြစ်သို့ရောက်ရှိပြီးနောက် သားတော်၊ သမီးတော်တို့ကို မြို့စား၊ ရွာစားများပေး၍ မြှောက်စားခဲ့သည်။ အချို့သားတော်များ နောက်ပိုင်းတွင် မင်းဖြစ်ခဲ့ကြသည်။ မယ်ယွန်းစံက ဖွားမြင်သော သားတော်၊ သမီးတော်များကို အစဉ်အတိုင်း ဤသို့တွေ့ရသည်။

သားတော် သီရိသုမဟာဓမ္မရာဇာ - ကုန်းဘောင်ဆက် ရာဇဝင်တွင် သီရိသုဓမ္မရာဇာ ဟုခေါ်သည်။ ထိုမင်းသားမှာ အလောင်းမင်းတရားကြီးလက်ထက်၌ အိမ်ရှေ့စံ ရသည်။ တပယင်း၊ ရွှေတောင်၊ ငစဉ့်ကူးမြို့များကို ကံကျွေးခံ၍ ခမည်းတော် နတ်ရွာစံပြီးနောက် မင်းဖြစ်သည်။ ရာဇဝင်တွင် ‘နောင်တော်ကြီးမင်း’ ဟု တွင်သည်။ ငယ်မည်မှာ မောင်လှောင် ဟု ခေါ်သည်။
သားတော် သီရိသုဓမ္မရာဇာ - ကုန်းဘောင်ဆက် ရာဇဝင်တွင် ‘သီရိဓမ္မရာဇာ’ ပြသည်။ ခမည်းတော်၊ နောင်တော်တို့ လက်ထက် မြေဒူး၊ စလင်းမြို့များကို ကံကျွေးခံရပြီး နောက် မင်းဖြစ်လာသည်။ ရာဇဝင်တွင် ‘ဆင်ဖြူရှင်မင်း’ ဟု တွင်သည်။ ငယ်မည်မှာ မောင်ရွ ဟုခေါ်သည်။
ငယ်ကလွန်သော သားတော်တစ်ပါး။
သမီးတော် သီရိမဟာမင်္ဂလာဒေဝီ - သက္ကရာဇ် ၁၁၀ဝ ပြည့်နှစ်ဖွားသည်။ ခမည်းတော်နှင့် မောင်တော် နှစ်ပါးလက်ထက် ကန်နီမြို့ကို ကံကျွေးခံရသည်။ ရတနာသိင်္ဃမြို့ တုလွတ်ဘုံသာကျောင်း ဒါယိကာမ ဖြစ်သည်။ ငယ်မည်မှာ မယ်သာ။
သားတော် သုဓမ္မရာဇာ - သက္ကရာဇ် ၁၁၀၂ ခုနှစ်ဖွားသည်။ ခမည်းတော်နှင့် နောင်တောင် မင်းနှစ်ပါးလက်ထက်၊ အမြင့်မြို့၊ တလုပ်မြို့များကို ကံကျွေးခံရသည်။ ငစဉ့်ကူးမင်း လက်ထက် ရေမှာ ဖျောက်ခံရသည်။ ငယ်မည်မှာ မောင်ပိုး ဖြစ်သည်။
သမီးတော် သီရိမဟာရတနာဒေဝီ - သက္ကရာဇ် ၁၁၀၄ ခု ဖွားသည်။ ခမည်းတော်နှင့် မောင်တော်နှစ်ပါး လက်ထက် မင်းခမ်းမြို့၊ ဗဒုံမင်းလက်ထက် ပန်းတောင်းမြို့များကို ကံကျွေးခံရသည်။ အဝမြို့ ဘုံသာစံလွတ်ကျောင်း ဒါယိကာမ ဖြစ်သည်။ ငယ်မည်တော်မှာ မယ်မြတ်လှ ဖြစ်သည်။
သားတော် သတိုးမင်းလှရွှေဘော်မှာ ခမည်းတော်နှင့် နောင်တော်နှစ်ပါးလက်ထက် ဗဒုံ၊ မြဝတီမြို့များကို ကံကျွေးခံရ၍ နောက် မင်းဖြစ်တော်မူသည်။ ငယ်မည်တော် မောင်ရွှေဝိုင်း တွင်သည်။ ဘိုးတော်ဦးဝိုင်းဟု လူသိများ၍ ဘိုးတော်ဘုရားဟု ရာဇဝင်၌ တွင်သည်။
သမီးတော် သီရီရတနာမင်္ဂလာဒေဝီမှာ ခမည်းတော်နှင့် မောင်တော်နှစ်ပါးလက်ထက် အုန်းတော၊ အောင်သာရွာနှင့် စကုမြို့ကို ကံကျွေးခံရသည်။ ကုန်းဘောင်ခေတ်ရာဇဝင်တွင် သီရိမင်္လာရတနာဒေဝီ ဟု ပြသည်။ သက္ကရာဇ် ၁၁၂၉ ခုနှစ်တွင် လွန်သည်။ ငယ်မည်တော် မယ်အိပ်။
သားတော် သတိုးမင်းလှ မင်းရဲကျော်စွာသည် သက္ကရာဇ် ၁၁၁၁ ခုနှစ်တွင် ဖွားသည်။ ခမည်းတော် နှင့် နောင်တော်များလက်ထက် ပခန်းကြီးမြို့၊ တလုပ်မြို့များကို ကံကျွေးခံရသည်။ သက္ကရာဇ် ၁၁၆၄ ခုနှစ်တွင် မင်းကွန်းရှားရောင်းတွင် လွန်သည်။ ငယ်မည်တော် မောင်စိုး ဖြစ်သည်။
သားတော် သတိုးမင်းလှ မင်းရဲကျော် ဖြစ်သည်။ ၁၁၁၆ ခု နန်းထက်၌ ဖွားသည်။ ခမည်းတော်နှင့် နောင်တော်နှစ်ပါးလက်ထက် ပင်းတလဲ၊ မြင်စိုင်းမြို့များကို ကံကျွေးခံရသည်။ နောင်တော် ဗဒုံမင်း (ဘိုးတော်ဘုရား) လက်ထက် ၁၁၄၇ ခုနှစ်၊ ဝါဆိုလတွင် ရေဖျောက်ခံရသည်။ ငယ်မည်တော် မောင်ဘိုးရှင်။

မယ်ယွန်းစံက ဖွားမြင်သော သားတော်များမှာ အလောင်းမင်းတရားအတွက် လက်ရုံးသဖွယ် အားထားရသော သားတော်များ ဖြစ်ကြသည်။ ဦးအောင်ဇေယျသည် ရန်အပေါင်းကို နှိမ်နင်းပြီးနောက် သက္ကရာဇ် ၁၁၁၅ တွင် ရတနာသိင်္ဃ ကုန်းဘောင်ပြည်ကြီးကို တည်ထောင်၍ ‘အလောင်းမင်းတရား’ ဟူသောအမည်ကို ခံယူသည်။ ထိုအချိန်တွင် မယ်ယွန်းစံသည် ‘မဟာမင်္ဂလာ ရတနာ ဓိပတိသီရိရာဇာ စန္ဒာဒေဝီ’ ဟူသောဘွဲ့အမည်ဖြင့် ဘိသိက်ခံ မိဖုရားခေါင်ကြီး ဖြစ်လာသည်။ အလောင်းမင်းတရားကြီး ဦးအောင်ဇေယျသည် ၁၁၁၅ မှစ၍ နိုင်ငံတော်စည်းရုံးရေးကို မနေမနားဆောင်ရွက်ရသည်။ အောက်မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့တော်များကို စဉ်ဆက်မပြတ် သိမ်းယူ၍ နိုင်ငံတော်သစ်ကို ပြန်လည် တည်ဆောက်သည်။

အလောင်းမင်းတရားသည် နိုင်ငံတော်သစ်တည်ထောင်ရေးအတွက် နှစ်စဉ်လိုလို စစ်ထွက်၍ စည်းရုံးရသည်။ ကုန်းဘောင်ပြည်တွင် နားနေသည် ဟူ၍ မရှိ။ ဤသို့ အလောင်းမင်းတရား မရှိသည့် အခါများတွင် မိဖုရားခေါင်ကြီး စန္ဒာဒေဝီသည် ကုန်းဘောင်နေပြည်တော် အုပ်ချုပ်ရေး၊ ဖွံ့ဖြိုးရေး လုပ်ငန်းများကို တာဝန်ယူနေရစ်ရသည်။ အလောင်းမင်းတရားကြီးကလည်း နေပြည်တော်၌ ကျန်ရစ်သော မိဖုရားခေါင်ကြီးအား လုံခြုံရေးမှစ၍ အထွေထွေကိစ္စရပ်များကို အဂတိလေးပါး မလိုက်စားဘဲ ဆောင်ရွက်ရန် စစ်ခရီးလမ်းမှနေ၍ သဝဏ်လွှာပေးပို့ မှာလေ့ရှိသည်။ စန္ဒာဒေဝီ မိဖုရားခေါင်ကြီးကလည်း အလောင်းမင်းတရားမရှိချိန်တွင် နေပြည်တော်ရှိ လုပ်ငန်းတာဝန်များကို သားတော်တို့နှင့် အတူ လက်တွဲ၍ တာဝန်ကျေအောင် ဆောင်ရွက်နိုင်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့်လည်း အလောင်းမင်းတရားကြီးသည် နိုင်ငံတော် တည်ထောင်ရေးကို ကျယ်ပြန့်စွာ ဆောင်ရွက်နိုင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ မိဖုရားခေါင်ကြီး စန္ဒာဒေဝီသည် ရတနာသိင်္ဃမြို့တော်ကို တည်ထောင်ပြီးနောက် ကျောင်းတိုက်ကြီးကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ မိဖုရားကြီးကျောင်းတော်ကြီးကို 'အောင်မြေဘုံသာကျောင်း’တော်ကြီး' ဟု ကမ္ပည်းတပ်ခေါ်ဆိုထားလေသည်။ မိဖုရားကြီးသည် တစ်ခါတစ်ရံတွင် အလောင်းမင်းတရားကြီးနှင့် စစ်ချီရာတွင် လိုက်ပါရသည်။ ဤသို့လိုက်ပါရင်း လမ်းခရီး၌ အခြေအနေပေးသလို ကုသိုလ်ကောင်းမှုများ ပြုလုပ်လေ့ရှိသည်။ ထိုကုသိုလ်များထဲတွင် မင်းဘူးနယ်ရှိ မန်းစက်တော်ရာ၌ ဆောက်လုပ်လှူဒါန်းသော ဇရပ်ကြီးတစ်ဆောင်လည်း ပါဝင်သည်။ မိဖုရားကြီးသည် မိမိဆောက်လုပ်သော ဇရပ်ကြီးကို ‘မှန်ကင်း’ စိုက်လိုသောကြောင့် အလောင်းမင်းတရားထံ ခွင့်ပန်ခဲ့ရသည်။ မှန်ကင်းမှာ မိမိတို့သဘောအတိုင်း စိုက်ထူနိုင်သည်မဟုတ်။ ဘုရင့် အမိန့်တော်ရမှသာ တပ်ဆင်ခွင့် ရှိသည်။

မိဖုရားကြီး၏ ခွင့်ပန်ချက်အရ အလောင်းမင်းတရားသည် ဇရပ်တော်ကြီး၌ မှန်ကင်းစိုက်ထူခွင့်ပြုသော အမိန့်တော်ကို ဤသို့တရားဝင် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ဘုန်းတော်အလွန်ကြီးမြတ်တော်မူလှသော အရိန္ဒမာလက်နက် စကြာရတနာ ဆင်ဖြူများသခင် တိုင်းကြီးပြည်ကြီး ထီးဆောင်းမင်းတကာတို့၏ သခင်ဖြစ်တော်မူသော အလောင်းစက်တော်ရာမှာ ဆောက်လုပ်သည့် ဇရပ်ကို မှန်ကင်းလေးဆူ စိုက်လှူစေ။ ၁၁၂၁ ခု၊ တော်သလင်းလပြည့်ကျော် ၄ ရက်နေ့ ပြန်သည့် အမိန့်တော်။ သက္ကရာဇ် ၁၁၂၇ ခုနှစ်တွင် သားတော် ဆင်ဖြူရှင်မင်းသည် ရတနာသိင်္ဃ ခေါ် ရွှေဘိုမြို့တော်မှ ရတနာပူရအင်းဝမြို့သို့ ပြောင်းရွှေ့၍ စိုးစံတော်မူသည်။ထိုအခါ မယ်တော်မိဖုရား စန္ဒာဒေဝီသည်လည်း အင်းဝမြို့တော်သို့ ရွှေ့ပြောင်းလာခဲ့ကြ၏။ စန္ဒာဒေဝီသည် အင်းဝသို့ပြောင်းရွှေ့ပြီးနောက် ရှေးအခါက မဟာသင်္ဃနာထ သီတင်းသုံးခဲ့သည့် လေးထပ်ကျောင်းဟောင်းနေရာတွင် အရံကျောင်းများနှင့် တကွ လေးထပ်ဇေတဝန် ရွှေကျောင်းတော်ကြီးကို ဆောက်လုပ်လေသည်။ စန္ဒာဒေဝီ မိဖုရားကြီးသည် ကျောင်းတော်ကြီးကို ရေစက်ချ၍ တင်လှူမသွားနိုင်ခဲ့ချေ။ ကျောင်းအမကြီးသည် သက်တော် ၅၈ နှစ်အရွယ် ၁၁၃၃ ခု၊ ဝါခေါင်လပြည့်ကျော် ၅ ရက် ( ခရစ် ၁၇၇၁ ခု၊ ဇူလိုင်လ ၃၁ ရက်) ဗုဒ္ဓဟူးနေ့တွင် နတ်ပြည်စံလွန်တော်မူခဲ့လေသည်။

သားတော် ဆင်ဖြူရှင်မင်းသည် မယ်တော် ဆောက်လုပ်သော ကျောင်းတော်ကြီးကို ‘ဘုံကျော်တုလွတ်’ (ဘုံသာတုလွတ်ဟုလည်းခေါ်) ဟူ၍ ကမ္ပည်းထိုးပြီးလျှင် ‘ဉာဏသာဂရ မဟာဓမ္မရာဇာဓိရာဇဂုရု’ ဘွဲ့တံဆိပ်ရ အင်ကြင်းပင် ဆရာတော်ဘုရားကြီးအား တင်လှူလေသည်။ အတုလ ဆရာတော်သည် ခမည်းတော်အလောင်းမင်းတရားကြီး ကိုယ်တိုင် ကိုးကွယ်သော ဆရာတော် ဖြစ်သည်။ မင်းတရားကြီးက ‘အတုလယသမဟာဓမ္မရာဇဂုရု’ ဘွဲ့တံဆိပ်ဖြင့် သာသနာပိုင် ခန့်အပ်ထားသူ ဖြစ်သည်။ သမီးတော်ကြီးသည် အင်းဝသို့ ပြောင်းရွှေ့သောအခါလည်း မာရ်အောင်ရတနာဘုရား ပရဝုဏ်အတွင်း၌ သုဓမ်မာရွှေဇရပ်၊ ပြသာဒ်သုံးဆောင်တို့ကို ဆောက်လုပ် လှူဒါန်းခဲ့ပြန်သည်။ သမီးတော် အလတ်ဖြစ်သော သီရီမဟာရတနာဒေဝီ မင်းသမီးသည်လည်း အင်းဝမြို့တော်၌ မယ်တော်ဆောက်လုပ်သော ဘုံကျော်တုလွတ်ကျောင်းတိုက်၏ အနောက်မြောက်ယွန်းတွင် အရံကျောင်းများနှင့်တကွ လေးထပ် ဇေတဝန်ကျောင်းတော်ကြီးကို ဆောက်လုပ်ခဲ့သည်။ ကျောင်းတော်ကြီးကို ‘ဘုံသာစံလွတ်ကျောင်းတော်ကြီး’ ဟု ကမ္ပည်းထိုး၍ 'သုမနာစာရမဟာဓမ္မရာဇာဓိရာဇဂုရု' ဘွဲ့တံဆိပ်တော်ရ ဝက်လက်ဆရာတော်အား တင်လှူတော်မူသည်။ ဆင်ဖြူရှင် မင်းတရားသည် မယ်တော်၏ ဘုံကျောင်းတုလွတ်ကျောင်းတော်ကြီးနှင့် နှမတော်၏ ဘုံသာစံလွတ်ကျောင်းတော်ကြီးကို သက္ကရာဇ် ၁၁၃၄ ခုနှစ်တွင် တစ်ချိန်တည်းမှာပင် တစ်ပြိုင်နက် ရေစက်ချ တင်လှူခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ သမီးတော် အငယ်ဆုံး သီရိရတနာမင်္ဂလာဒေဝီမှာ သက်တော် ၂၀ ခန့်တွင်ကံကုန်သွားသောကြောင့် ကုသိုလ်တော်မှုသာသနာပြုလုပ်ငန်းများကို ထင်ရှားစွာ ပြုခဲ့ရဟန်မတူပေ။ သမီးထွေး၏ ကောင်းမှုတော်တို့ကို မှတ်တမ်းမှတ်ရာ အဖြာဖြာတို့၌ ရှာဖွေ၍ မရချေ။