vaka (ar. olay) ve nuvīs (far. yazan) sözcüklerinin birleşmesiyle oluşmuş; tdk'ye göre, osmanlı devleti'nde zamanın olaylarını tespit etmek ve yazmakla görevli devlet tarihçisidir. ilk resmi osmanlı vakanüvisi, halepli mustafa naîmâ efendi (ö.1716); sonuncusu ise abdurrahman şeref efendi'dir (ö. 1925).
osmanlı tarih yazıcılığı dendiğinde akla ilk gelen terim vakanüvislik olsa da aslında osmanlı'da tarih yazıcılığı farklı şekillerde kuruluştan itibaren var olmuştur. misal, ilk osmanlı tarihçisi ahmedi'dir (ö. 1413). iran'lı firdevsi’nin “şehname” adlı eserinin tarih yazarları tarafından örnek alınması sebebiyle tarihçilere şehnameci de denmiştir. kanunî zamanında şehnamecilik bir gelenek haline gelerek memuriyete dönüşmüştür. 17. yüzyılda ortaya çıkan vakanüvislik ise şehnameciliğin yerini almıştır.
vakanüvislik makamı, 1820'li yılların ortalarında bazı yazarların onlara olan güvensizlikleri nedeniyle gözden düşmeye başlar. örneğin; 1821 mora isyanına tanık olan ahmet paşazâde yusuf, bu olayın vakanüvisler tarafından layıkıyla ele alınmadığını düşünerek bu konuda bir risale yazar. vakanüvisliğin gözden düşmesine neden olan asıl gelişme, “takvim-i vekayî”nin (1831) yayın hayatına başlamasıdır. gazetenin başyazarı, yayın gerekçesinde; dünyada ve memlekette meydana gelen siyasi, iktisadi, sosyal, bilimsel ve teknik alanlardaki gelişmelerin günü gününe yayınlanmasının önemini belirtmiştir.
1 kasım 1922'de saltanatın kaldırılması ile birlikte vakanüvislik de tarihe karışmış ve yerini modern tarihçilere bırakmıştır.
Posted on Hede.io - Knowledge Sharing Dictionary
Read this entry or all entries about vakanüvis.
Güzel bilgiler için teşekkürler. Grubum tarafından oylandınız..
Ben teşekkür ederim @fidofinans.