Çin Seddi (The Great Wall of China)

Çin Seddi, insan gücü ile yapılmış dünyanın en uzun duvarı. Nam-ı diğer; Dünyanın Ejderhası. Kendisini 21. yüzyıla kadar taşırken, beraberinde bir çok efsaneyi de yanında sürüklemiş. Atalarının yapmış olduğu bu övünülesi başyapıtın, dağlardan, tepelerden binlerce kilometre boyunca uzanması, Çinlilerin onu bir ejderhaya benzetmeleri için yeterli olmuştur.

Bir diğer efsane de uzaydan çıplak gözle görülebilen ilk ve tek insan yapısı olması. Bu da Çin Seddi’ nin hak ettiği bir yakıştırma fakat 1893 yılında Amerika’ da yayınlanan The Century adındaki derginin ‘’İster İnan İster İnanma’’ başlığı altında bu ifadeye yer vermesi ile efsane haline gelmiştir. Yazılan ve çizilen bir şeyin doğruluğunu kanıtlamanın teknolojik olarak zor olduğu o dönemlerde, ortaya çıkan bu yakıştırma, ‘’Harika Duvar’’ Çin Seddi için bir armağan olmuş gibi. Bulunduğu coğrafyada, etrafındaki doğal yapı ve Çin Seddi için kullanılan malzemelerin etraftaki doğa ile benzer yapısı, uzaydan görünmesini mümkün kılmayan hususlardır. O halde, duvar genişliği ortalama 6 metre olan bu mimari yapıta, insanlık için büyük, aydan görülemeyecek kadar küçük bir adım diyebiliriz.

Günümüzde milyonlarca ziyaretçi ağırlayan, uzun bir tarihi, geçmişte zorlu bir yolculuğu olan Çin Seddi ‘ nde, adım adım, ona hakkını verecek bir yolculuğa çıkalım. Zira yolumuz uzun.

Çin Seddi ve Özellikleri

Bulunduğu Yer: Çin’ in kuzeybatı hattı boyunca uzanır. Doğuda yer alan Hebei eyaletine bağlı Shanhaiguan' da başlar, batıda Gansu eyaletine bağlı Jiayuguan' da sona erer. Po Hay körfezinin kıyısında duvar, denize kadar ulaşır.

Uzunluğu: 6500 km’dir. Fakat bölgede yer alan, bağlantı noktaları da dahil edildiğinde toplam uzunluk 8850 km’ dir. Onarımı yapılarak, sağlam bir şekilde günümüze taşınmış kısım, 2500 km’ dir. Eski Çin tarihinde, Çin Seddi için 10,000 Li’nin uzun duvarı tanımı kullanılırdı. Li, eski çağda uzunluğu belirten bir ölçü birimiydi. 8850 km, Pekin yönetiminin resmi açıklamasında ve UNESCO kayıtlarında yer almaktadır.

Yüksekliği: Çin Seddi, ortalama 6 metre civarındadır. Gözetleme kulelerinin bulunduğu, etrafına hakim tepelerde bu yükseklik 16 m’ ye kadar çıkmaktadır.

Yapım Yılı: M.Ö. 214 yılında yapımına başlanmıştır. Fakat M.Ö. 8. yüzyılda duvarın ilk kısımları yapılmıştır. Yapımı 2000 yıl kadar süren Çin Seddi, büyük onarımını Ming Hanedanlığı döneminde yaşamış olup, ziyaretçilerin görebildiği kısımlar da bu onarım sonrası korunan 2500 km’ lik kısmıdır. Son Ming Hanedanlığı’ nın devrildiği tarih olan 1644 yılında Çin Seddi’ nin yapımı tamamlanmıştır. Bir ejderha efsanesi bile yüzlerce yıl yaşayan Çin Seddi ile Avrupa’ nın tanışması 1605 yılıdır. Bento de Gois adındaki Portekizli kaşif tarafından keşfedilmiştir.

Kullanılan Malzemeler: Duvarın yapımında taş, tuğla, kerpiç, plastik, ahşap, harç yapımında ise toprak, kireç taşı ve kil gibi malzemeler kullanılmıştır. Çin Seddi’ nin kuzey tarafındaki duvarlar, daha sert ve dayanıklı tuğlalardan, bazı geçişler tek duvar yerine çatallaşan güzergâhlardan oluşmaktadır.

Üzerindeki Yapılar: Çin Seddi boyunca, yüzlerce yıl ihtiyacın şekillendirdiği yapılar yapılmıştır. Büyük bölümü surlardan oluşan duvarda, gözetleme kuleleri, barınaklar, tapınaklar, saraylar da mevcuttur. Çin Seddi ’ nin en yüksek yeri, Pekin civarındaki Heita Dağı tepesinde olup, deniz seviyesinden 1525 metre yüksekliktedir. En yüksek kulenin uzunluğu 12 m’ dir. Gözetleme kuleleri 200 metrede bir konumlandırılmış olup haberleşme için kullanılmıştır.

Dünya Mirası Çin Seddi

Çin Seddi, UNESCO tarafından 1987 yılında Dünya Mirası listesine alınmıştır.

Peki bu kadar eski bir tarihi ve çok büyük rakamlarla ifade edilen özellikleri olan bu eser neden Dünyanın Yedi Harikası arasında yer almamaktadır? Bunun cevabı, 2000 yıllık ömrünün bile bu listeye girmeye yetmemesi.

Günümüze kadar gelen ve içinde tartışılmaz başyapıtları barındıran ‘’Dünyanın Yedi Harikası’’ listesi, M.Ö. 2. yüzyılda, tarihçi Sidon’lu Antipatros tarafından aynı ismi taşıyan eserinde bahsedilmiş ve değiştirilmesi teklif bile edilemez bir klasik haline gelmiştir. Yani eserin oluştuğu dönem, Çin Seddi’ nin yapımına başlandığı dönemden önce olduğu için, antik çağın harikaları listesinde Çin Seddi yer alamamıştır. Antipatros, Çin Seddi dönemini görse, belki de listeyi güncellemek zorunda kalacaktı.

2007 yılında İsviçre merkezli New7Wonders Vakfı tarafından, yeni nesil bir liste diyebileceğimiz, dijital platformda yapılan bir organizasyonda, 21 eserin aday gösterildiği oylamada, 6 yıl boyunca 100 milyon kişinin verdiği oylarla, ‘’Dünyanın Yeni Yedi Harikası’’ listesine Çin Seddi dahil olmuştur. Antik çağın listesine giremeyen Büyük Duvar için bu bir teselli olsa da, UNESCO bu listeyi kabul etmemiştir. UNESCO, yapılan yeni listenin kişilerin şahsi tercihleri olduğunu, klasik antik çağ listesine bağlı kalmak gerektiğini açıklamıştır.

Çin Seddi Neden Yapıldı?

Tarihte asırlar boyunca en çok insan çalıştırılan muazzam eser Çin Seddi, Dünyanın en uzun mezarlığı olarak bilinir. Yüzyıllar boyunca yapımında çalışırken ölen insanların, duvarın inşaatına gömülmüş olması iddialar arasında.

Eski Çin tarihi 7 ayrı beylikten oluşmaktaydı. Bu beylikler kendi aralarında devamlı savaş halindelerdi. Bu beylikler aralarındaki sınırı, yaptıkları duvar ile belirlemişlerdir. Aralarında en güçlüsü olan Ch’in Hanedanlığı, diğer 6 beyliğe karşı zafer kazanarak, hepsini kendi hanedanlığının çatısı altında toplamıştır.

Ch’in Hanedanlığı, tek ve dönemin güçlü hanedanlığı olunca, sınırları belirleyen duvarlar birleştirilerek Çin Seddi’ nin tarihi oluşumu başlamıştır.

2000 bin yıllık bir yapım süresi olan Büyük Duvar, bu başlangıcın ardından yaşanılan çağın ihtiyaçlarına göre yol alıp durmuştur. Büyük bir dönem Ch’in Hanedanlığı’ nın savunma teması olan yapı, kimi dönem göçebe toplulukları hanedanlıktan uzak tutmak, kölelerin hanedanlık dışına çıkıp kaçmalarına engel olmak için, kimi dönem de suç işleyenlerin ceza olarak inşaatında çalıştırıldığı bir hapishane haline gelmiştir.

Genel olarak o dönemde hanedanlık, en verimli topraklarda yerleştiği için, seddin sınırlarını belirlerken verimli topraklar, tarım arazileri seddin içinde kalacak şekilde bir güzergah belirlenmiştir.

En önemlisi de 8850 km’ lik bir uzunluğa sahip bu yapının akıbetini, antik çağ alışkanlığı olan, güç gösterisi, ihtişam ve devletin gövde gösterisi stratejileri belirlemiştir.

Çin Seddi için tarihi serüvenini bu süreçlerin hepsini toplayarak değerlendirirsek, sadece Hunlar’a karşı savunmak için yaptıkları bir yapı olmadığını görmekteyiz. Zira Hunlar’ ın güçlü olduğu dönemlerde Ch’in Hanedanlığı çok güçsüz bir dönemdeydi. Hunlar isteseler bu duvarları geçebilecek güce sahipti. Siyasi, politik, yaşamsal ihtiyaçlar, uzun ömürlü devlet anlayışının olmazsa olmazlarından olan gövde gösterisi ihtiyacı bu başyapıtı 21. yüzyıla kadar taşımıştır.